insanlar ne kadar mütekamil olurlarsa olsunlar, yalnız vicdanlarının emrettiği doğru yollara sahip arzu, eğilim ve zorlamalarla donanmış olarak dünyaya gelmezler. Bizi selametli yollara yöneltecek eğilimlerimiz olduğu gibi, tam tersine, o yollardan ayıracak eğilimlerimiz de vardır.

Bu yüzden, biz, birtakım tezler ve antitezler içinde yuvarlanıp dururuz. Dünyadaki bir insan ruhunda, bu tezlerle antitezlerin çarpıştığı, korkunç ve tehlikelerle dolu, yer yer harp meydanları vardır... Burada insan ruhunun yapacağı sentez, onun dünya tecrübelerinden ya başarılı ya da başarısız çıkmasına sebep olacaktır. Eğer bu sentez vicdan sesine uygun ise ne ala!... Aksi takdirde insanın yuvarlanmasına sebep olacaktır.
İşte, bu kadar önemli olan bir olayda, bağlı şuurla yapılmış bir derin düşünüşün, baş rolü alacağı şüphesizdir.

Bu da şu şekilde olur:
Fikirler, şu veya bu yola yönelmiş eğilimler ve duygularla birlikte olabilirler. Fikrini bu duygulardan herhangi birisiyle birleştirmek insanın elindedir. Bu tamamiyle iradi bir iştir. Vicdan sesine uyarak, fikirlerini ve bu fikirlerine bağlı çabalarını ( onların gerçekleştirilmesinde başarılı olsun olmasın ) iradesiyle kullanan bir insan, tecrübelerini başarıyla tamamlamış sayılır.
İşte, insan için, dünyaya girmenin ve dünya tecrübelerine kalkışmanın bütün sırrı buradadır. Daima söylendiği gibi, insan, yaptığı işin sonuçlarından değil, o işi kendisine yaptıran maksatların iyi veya kötü yollara yönelmiş olmasından dolayı vicdanına karşı sorumludur..