Resulullah Efendimiz ilmin şehridir, İmam Ali Efendimiz kapısı,

Resulullah Efendimiz irfanın marifetin şehridir, İmam Ali Efendimiz kapısı,

Resulullah Efendimiz hakikatin şehridir, İmam Ali Efendimiz kapısı,

Resulullah Efendimiz hikmetin şehridir, İmam Ali Efendimiz kapısı,

Resulullah Efendimiz aşkın şehridir, İmam Ali Efendimiz kapısı...

Ve İmam Ali Efendimizden sonra bu kapılık vazifesini Arif-i billah, Varis-i Resulullah olan mürşid-i kamiller devam etmektedirler.

Mürşid-i kamil; ilmin, irfanın, aşkın, muhabbetin şehrine açılan kapıdır. Bu manada dergah kelimesi de kapı manasına gelir ve esasında dergah bir mekan değil insan-ı kamili vasfetmek için kullanılır. Dergah, mürşit ile dergah olur ve mürşit nerede ise dergah orasıdır.

İmam Ali Efendimizin ilmin, irfanın, hikmetin ve aşkın kapısı olmasından esinlenerek Farsça'da kapı, eşik, kapı yeri, sığınılacak yer, makam gibi manaları olan dergah kelimesi kullanılmıştır.

Dergah-ı ilahi, dergah-ı izzet, dergah-ı şerif gibi tanımlar Allah'ın huzuruna işaret ederken, dergah-ı âli hükümdarın makamı ve saray manasına gelir.

Dergah aşka açılan kapıdır, dergah Allah'a açılan kapıdır. dergah ehli gönül ehlidir ve gönül ehli hep sarhoştur. aşığın gönlü Rahmanın arşıdır ve aşk düştüğü evi yangın yerine çevirir.

Zira iman aşktır ve aşığın gözü kördür. Mümin, dünyaya karşı, masivaya karşı kördür ve Rabbine kör kütük sarhoştur. Kalbinde hardal tanesi kadar imanı olan mutlaka cennete gidecek ve bir bahçeye kavuşacaktır. Fakat hakiki mümin bahçeyi değil, bahçe sahibini isteyendir ve imanı bir hardal tanesinden büyük olmalıdır.

Gönüldeki iman, mideye inen bir şişe içki kadar sarhoş etmiyorsa muhtemelen o iman bir şişeden daha azdır.

Ve Rabbinin vechini isteyen ya sarhoş, ya narkozlu, ya da âşık olmalıdır ki geçtiği yolun tehlikelerini görmeden Rabbine seyredip yürüyebilsin. Ve iman bunu fazlasıyla yapar.

Bu manada dergah için çoğu zaman meyhane tabiri kullanılmıştır. Ve ilahi aşk için ayetteki "şeraben tahura"dan esinlenerek mey, bade, şarap gibi tabirler kullanılmıştır.

"Rableri onlara pak bir şaraptan içirir." İNSAN:21

Mevlana hazretleri demişti; "Suskun olduğum zaman meyhane küpüyüm, konuşmaya söz söylemeye başladım mı meyhanenin kapısı oluyorum."

Dergah aşkın kapısıdır ve Resulullah Efendimiz aşkın meyhanesidir.

Bu yol korkak insanların, ilmine, aklına, mezhebine, dinine tapanların yolu değildir. Aşkı olmayan korkak insanlar bildiği birkaç satırlık yarım yamalak dine tutunup durur ve Rabbinden mahrum kalır.

Allah'a talip olanlar aşksız, ruhsuz, kuru kara dinlerini vermeden hakiki dini, tevhid dinini, vahdet dinini, aşk dinini bulamaz ve dinin sahibine eremezler. Zira din, tüm zerreleriyle baştan ayağa aşktır.

Bizim dinimiz aşk dinidir ve Resulullah Efendimiz aşkın peygamberidir. Varisleri olan mürşid-i kâmillerin de işleri güçleri aşktır, işleri güçleri Allah’tır.