Bu taş Rum diyarında olur. Aynı zamanda mağrib (Batı) belde
lerindede vardır. Bunun Sudan da iki çeşit halis madeni bulunur.
İki dinarlık Altını eritmek için tanesine bir miktar eritilmiş Tutiya
karıştırılır.100 dinar kadarda bu iki madenden atılır. Bu miktar
erime anında bir veya yarım dinara düşer. Bunun en efdali belde
sakinleri tarafından malum olan vakitte, kuyudan su çıkarırken
bulunan kırmızı parçalardır. Bu madenin bazısıda sel anında
dağlardan inip, dağın altında toplanandır. Hendekler, Dereler ve
Dicle nin kolları ve yatakları gibi. Orada bulunanlar, Sudan dan
gelen kavimdendir. Suretleri insan sureti gibi ama hayvan gibi
kuyrukları vardır ve hayvan gibi yürürler.
Bu iki maden saf parçalar halindedir. Altın madenlerinin
bazıları dağlarda ve mağaralarda bulunur. Bundan başka bir çeşidi daha vardırki, yeşile meyilli, siyah, ağır ve parlaktır. Bu taşı bulduğunda, dövdükten sonra, su ve tuz ile yıka. Sonra kuvvetli bir kömür ateşinin üzerine koy. Biraz biraz ateşe at. Kırmızı kıvılcım ve sarı şüle çıkarsa, eritilmiş Tutiyadan ve Hüleylicten bir miktar atarsın. Eridikten sonra ateşin dibinde Altını, ortasındada pisliğini bulursun. O pisliği çıkartıp ikinci bir defa eritirsen, Altın saf olarak kalır.

kaynak : şumûsul envâr ve kunûzul esrâr
muellif : Ibnil hac tilmisânil mağribi

Bu maden hafif, berrak, parlak, sarı ve beyaz çizgileri olup,
kolayca dövülen bir madendir. Bu madeni alıp, Su ve Tuz ile yıka.
Sonra içine Andelan isimli ağacın (Türk ler bu ağaca Kernek der)
sütünden dök. Bu ağacın sütünü, yapraklarını ve sinirlerini gölgede kuruttuktan sonra döversin. Bu eczayı madenin üzerine dökersen maden erir. Eridikten sonra üzerine soğuk Kar koyarsın. Böylece cevher pisliğinden ayrılır. Sahih olana göre, Altını saf olarak ateşin dibinde bulursun.

kaynak : şumûsul envâr ve kunûzul esrâr
muellif : Ibnil hac tilmisânil mağribi

Bu madenin şekli sarı ve gayet ince olup, tabaka tabaka kabuk
halindedir. Eğer bu madeni ateşe koyarsan yanar. Eğer yanmazsa toplanır ve ayrılmayan bir pislik olur.

Altını bu madenden ayırmanın şekli şöyledir: Kömür ateşi
üzerine bu madeni koyup, Limon suyu ile karıştırılmış Ada soğanı suyunu atarsın. Ateşten indirdiğin zaman Altını toplanmış olarak bulursun. Daha sonra bunu alıp Ada soğanı suyu ile birlikte sarı Mürtek ile atarsın. O maden pisliğinden ayrılır ve sende bunu saf Altın olarak bulursun.

kaynak : şumûsul envâr ve kunûzul esrâr
muellif : Ibnil hac tilmisânil mağribi

Bu madenin rengi sarıya meyilli yeşil, çok ağır ve berraktır. Bu
madende Kükürt karışımı vardır. Bu madeni ateşe koyarsan erir ve Kükürt onu yakar.

Altını bu madenden ayırmanın şekli: Bu madeni Su ve Tuz ile
iyice yıka. Yıkadıktan sonra üzerine bir miktar Cevaşir madeni
atarsan, Altın pisliğinden ayrılır. Eğer bu madene rutubet veya
kuruluk girmişse Cevaşir madeni yerine Gümüş madeni atarsın.
Eğer bu sıfat üzerine bir şey görürsen, bu madeni al ve sanayi
tenceresinde erit. Daha sonra üzerine Hüleylici kabuli atarsan, bu maden pisliğinden ayrılıp Altın olur. Üzerindeki pislik gidip
madenin cevheri saf ve net olarak ortaya çıkar. Bu ameli Altın ile
birlikte Bakır içinde kullanırsın. Ama bunun üzerine Hüleylic (Halile) ve eritilmiş Tutiya yı eklersin.

kaynak : şumûsul envâr ve kunûzul esrâr
muellif : Ibnil hac tilmisânil mağribi