Melatonin, beyin tarafından özellikle geceleri salgılanan bir hormondur. Başlıca görevleri arasında vücudun biyolojik saatini koruyup ritmini ayarlamak olan melatonin hormonunun salınımı, gecenin erken saatlerinde hava karardıktan sonra başlayıp, saat 02.00-04.00 gibi en yüksek seviyeye ulaşır. ‘Karanlıklar hormonu’ olarak da bilenen melatonin üretimi ve salınımı, aydınlık ile sona erer. Melatoninin sentezi ve salınmasını etkileyen en önemli faktör ışıktır. Işıklı ortamda sentezi engellenen melatoninden faydalanabilmek için uyku esnasında gece lambaları kaldırılmalıdır. Memorial Nöroloji Bölümü Uzmanları, melatonin hormonunun insan sağlığına faydalarına ilişkin bilgi verdi.

Melatonin nedir?

Beyindeki epifiz bezinden gece uyku saatlerinde karanlık salgılanan melatonin, kişiyi çeşitli hastalıklara karşı korumakla birlikte kansere karşı da kalkan görevi gören bir hormondur. Melatonin triptofan isimli bir maddeden elde edilir.

Karanlık fazın başlangıcında veya sonundaki ışık kısa süreli de olsa yeterli şiddette olduğu takdirde melatonin salınımını baskılar. Melatonin üretimi doğrudan gecenin uzunluğu ile ilgilidir. Gece ne kadar uzarsa melatonin hormonunun üretimi de o denli uzar. Nitekim gecelerin uzun olduğu kış mevsimi günlerinde daha fazla üretilen melatonin, günlerin uzadığı yaz günlerinde ise azalır.

Yeterince melatonin salınımı için, karanlık ortamlarda uyumak gerekmektedir. Eğer gece lambası kullanılıyor ise solgun kırmızı ışık tercih edilmelidir. Gece uykuya dalmadan önce tablet/bilgisayar kullanmak melatonin hormonunun salınmasının bozulmasına neden olabilir.



Televizyon karşısında uyuklama esnasında televizyon açık bırakılmamalı, vücut sağlığı için yeterli ve düzenli bir uyku düzeni oluşturulmalı, iş yaşamında gündüz saatlerinde çalışma tercih edilmelidir. Uykusuzluk problemi yaşayanlar önce günlük yaşam düzenlemelerini uygulamalı, çözüm bulunamadığı takdirde melatonin takviyesi gibi ilaç tedavileri tercih edilmelidir.

Melatonin hormonu ve ışık

İnsanlar milyonlarca yıldır enlem ve mevsim şartlarına göre ortalama 12 saat aydınlık ve 12 saat karanlık gün düzenine adapte olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Gece saatlerinde yapay ışık kullanılması 250 bin yıl önce ateşin keşfi ile mümkün olmuştur. 5 bin yıl geriye gidildiğinde kandillerin geceleri kullanıldığı görülür. Sokakların gece saatlerinde gaz ışıklarıyla aydınlatılması 1700’li yıllarda gerçekleşirken, elektriğin icadıyla birlikte yapay aydınlatma bugünkü boyutlara ulaşmıştır.

Işığın insan fizyolojisi ve davranışları üzerine geniş etkileri vardır. Işık, uygunsuz bir zamanlama ile insan fizyolojisinde değişikliğe neden olabilir. Işığın tetikleyebildiği bozulmalara vücut organizasyonlarının etkilenmesi örneği verilebilir. Nitekim ışık, nöroendokrin sistemlerini akut bir şekilde etkilerken melatonin üretimini azaltır, kortizon üretimini ise artırır.

Biyolojik saat uykunun gün içindeki düzeni ve dağılımını düzenler. Uyanık kalma saatlerini artıran, uyku getirici maddeler veya hormonların hangi saatlerde etkin olacağı biyolojik saate bağlıdır. Biyolojik saate yol gösteren en önemli etmenlerden biri ışıktır.

Retina tabakası tarafından algılanan ışık, beyindeki ilgili merkeze ulaşır ve bu merkez de gece ve gündüz saatlerinde ışığın hangi miktarda olduğuna bağlı olarak uykuyu kaçıran veya uyku getirici madde ve hormonları salgılayan merkezlere uyarıcı mesajlar gönderir. Bu bağlamda gün içinde insanların uyumaya daha yatkın olduğu veya her ne kadar istese de kolay kolay uyuyamayacağı dilimler bulunmaktadır. Gece saatlerinde uyuyamayan, çok yorgun olan kişinin ne kadar istese de ihtiyacı olsa da sabah-öğle saatlerinde kolayca uykuya dalamaması, bununla birlikte yorgun olmasına rağmen konuşkan, enerjik görünmesi bu duruma örnek olarak verilebilir. Buna karşılık uykuyu getiren hormonlardan biri melatonin akşam saatlerinden sonra daha fazla salgılanır ve gece uykuya dalmayı kolaylaştırır.

Uyku düzeniyle melatonin arasındaki ilişki

Düzenli ve yeterli bir uyku düzeni oluşturulması, aynı saatlerle yatıp kalkma alışkanlığı melatonin hormonundan daha fazla faydalanmayı sağlar.

İnsan sağlığı için beynin 4 mevsimi yaşamasıyla birlikte gece ve gündüzü de biyoritme uygun saatlerde gerçekleştirmesi önemlidir. Erken kalkmaya eğilimli olan tarlakuşları gibi uyku düzenine sahip olan insanlar erken uyanmalarının ardından uygun besinlerle yapılan kahvaltıyla birlikte salgılanan hormonlar sayesinde beyin, enerjik, algısı yüksek bir şekilde güne başlamaktadır. Nitekim erken yatılıp, güne erkenden başlanıldığında vücudun salgıladığı melatonin gibi hormonlardan en üst seviyede faydalanma imkanı vardır.

Melatonin hormonunun faydaları nedir?

Melatoninin bağışıklık sistemini olumlu etkileyerek ve stresi azaltarak yaşam süresini artırdığına ve yaşlanma bulgularını azalttığına yönelik yapılmış birçok çalışma vardır.

Bağışıklık üzerine olumlu etki ettiği düşünülen melatonin hormonunun kanser ilişkisi için de birçok çalışma yapılmıştır. Bilimsel çalışmalar ışığında deneysel olarak melatoninin birçok tümör tipinde büyümeyi sınırlandırdığı gözlenmiştir. Melatonin, deneysel meme tümörlerindebaskılayıcı bir rol oynamaktadır. Melatonin tedavi edici dozlarda verildiğinde direkt olarak tümör hücrelerini öldürücü etkiye sahiptir.

Meme kanseri riski artışının karanlıkta salgılanan melatonin hormonunun ışık nedeniyle kesintiye uğraması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Araştırmalarda, gece saatlerinde çalışmak durumunda kalan kadınlarda geceleri aydınlık nedeniyle melatonin salgılanması azaldığı için, gündüz saatlerinde çalışan kadınlara göre meme kanseri gelişimi oldukça fazla bulunmuştur. Gece saatlerinde çalışanlar karanlık ortamların aydınlatılması neticesinde melatonin düzeyi baskılanan çalışanların kanser riski artmaktadır. Melatoninden yeterince faydalanabilmek için uykuya dalma saati mümkün olduğunca geciktirmemeli en geç saat 23.00 gibi uykuya geçilmiş olmalıdır.

Melatonin seviyesiyle depresyon arasında da ilişki vardır. Depresyon hastalarında melatonin seviyesi düşük, kortizol seviyesi ise yüksek bulunmuştur. Melatonin seviyesindeki artış ve tedaviden faydalanmaarasında bir paralellik kurulabilmektedir. Nitekim depresyon tedavisinde kullanılan birçok depresyon ilacı, etkilediği beyin kimyasal maddeleri aracılığı ile melatonin salgılanmasını artırır.

Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Vücudun biyolojik saatini koruyan sadece gece uykusu sırasındaki karanlık ortamda salgılanabilen melatonin hormonu kişiyi çeşitli hastalıklardan koruyabilmektedir. Melatonin hormonunun düşük düzeydeki artışının dahi sağlık açısında olumlu sonuçlar sağladığı iddia edilmektedir. Özellikle insan yaşlandıkça melatonin salgısı azalmaya başlıyor. Hal böyle olunca melatoninin doğal kaynaklardan da alınması büyük önem teşkil etmektedir. Melatonin açısından zengin içeriklerin tüketilmesi uyku problemi olanlara yardımcı olabilir.


Kullanımı çok basittir. Herhangi bir eczaneden alınır, saat 21:00 ile 21:30 aralığında 3 tane alınır yani toplam 6mg. Erken yatmak istemediğiniz akşamlarda, şayet okumalarınız varsa, geç almanız daha doğru olacaktır. Bizzat tecrübe ettiğim, ve yıllarca kullandığım bir takviyedir. Hiç bir zararı yoktur, hiç bir toleransı yoktur, hiç bir bağımlılığı yoktur, ve bu bir ilaç değildir.

Melatonin yeterliliği için karanlıkta uyumak gerekir. Başta kızılcık olmak üzere vişne, papatya, anason, ceviz, badem ve fındıkta yüksek miktarda melatonin bulunur.

Çok güzel bir paylaşım olmuş

Vücuda dışarıdan alınan serotonin , dopamin , melotonin gibi hormonlar beyin kimyasını bozar bir zaman sonra pişmanlığını yaşarsınız. Sebebi bu hormonlar için beyinde reseptörler bulunur. Ne kadar fazla olursa beyin reseptör sayısını arttırır. Bir zaman sonra reseptör sayısı haddinden fazla olur ve ara verdiğinizde veya almayı unuttuğunuzda binlerce reseptör aç kalır sizde yoksunluk çekersiniz. Sonrasında az bir miktar alsanız bile beyin tanıdığı için hemen işleme koyar ve 1 mg 100mg etkisi yapar. En iyisi organik olarak beynin kendi uretmesidir. Uretemiyorsa bir uzmandan yardım alabilirsiniz.

gözünüz hiçi ışık almıcak şekilde uyku maskesi takın, melatonin hormonu hemen salgılanmaya başlayacağı için hemen uyursunuz

Gerçekten de oda aydınlıkken uyuduğum zaman uykumu hiç alamıyorum.

Bilgi için teşekkürler