Yazılarımda şu gıda maddesini yiyin, bunu yemeyin demekten genellikle kaçınıyorum. Ama bu yazıda bunun aksini yapacağım. Ülkemiz pazarlarında satılan her dört biberden üçünün klorpirifos kalıntısı içerdiğini düşünüyorum ve bu nedenle de anne ve babalara çocuklarına yeşil biber, dolmalık biber ve salçalık biberi yedirmemelerini öneriyorum. Bu ürünleri sadece çocukların değil yetişkinlerin de yememesi gerekiyor. Nedenlerine aşağıda değineceğim. Klorpirifos (Chlorpyrifos) bir pestisit. Pestisitler tarımsal üretimde kullanılan ve gıda ürünleri üzerinde kalıntı bırakan zehirli maddeler.


En zehirli maddelerden biri

Klorpirifos bebek ve çocuklarda nörodavranışsal gelişim bozucu olarak nitelenen en tehlikeli 12 zehirli maddeden biri. Nörodavranışsal gelişim bozucu kimyasal maddelerin beyin, omurilik, motor gelişim ve bilişsel yetenekler üzerinde olumsuz etkileri var. Otizm, dikkat eksikliği, hiperaktivite sendromu, disleksi, öğrenim güçlükleri ve diğer bilişsel bozukluklar yol açtıkları sağlık sorunlarından bazıları. 2014 yılında dünyanın en saygın tıp dergilerinden biri olan Lancet’de çıkan bir makalede bebek ve çocuk gelişimine zarar veren klorpirifos’un derhal yasaklanması gerektiği belirtilmişti. Olumsuz etkileri yaş küçüldükçe daha çok artıyor ve en duyarlı olanlar ise bebekler. Özellikle anne karnında iken klorpirifos’a maruz kalındığında entelektüel yetilerimize kaynaklık eden beynin serebral korteks bölgesinin gelişimi olumsuz etkilenebiliyor. Klorpirifos kullanılması hem Avrupa Birliği ülkelerinde hem de ülkemizde 2016 yılında yasaklandı. Klorpirifos içeren kimyevi maddelerin piyasadan da toplatılması kararı alındı. Dolayısıyla gıda ürünlerinde klorpirifos kalıntısı çıkmaması gerekiyor. Peki, gerçek durum ne? Avrupa Birliği ülkeleri ithal ettikleri gıda ürünlerini test ediyor. Testlerde mevzuata aykırı zehirli kimyasal madde kalıntısı bulunan ürünler ihracatçı ülkeye iade ediliyor. Yapılan test sonuçları bir internet portalında yayımlanıyor. Ülkemizin ihraç ettiği gıda ürünlerinde tespit edilen pestisit kalıntılarıyla ilgili bilgilere o portaldan erişmek mümkün. Bu yıl 1 Ocak ile 15 Temmuz tarihleri arasında yapılan testlerde pestisit kalıntısı içerdiği için ülkemize iade edilen 47 parti ürün var. İade edilen ürünlerin dörtte birinin iade nedeni ise klorpirifos. İade edilen ürünlerin neredeyse tamamı biber. Yeşil biber, dolmalık biber ve salçalık biber en çok klorpirifos kalıntısı çıkan ürünler. Klorpirifos sorunu sadece bu yıla özgü de değil; 2016 ve 2017 yılında iade edilen ürünlerde de en yaygın bulunan pestisit kalıntısı klorpirifos; yani yasak olmasına rağmen kullanımı devam etmiş.


Ne yapabiliriz?

Ülkemize iade edilen ürünlerdeki klorpirifos kalıntılarının miktarı anormal seviyelerde. Bu durum çocuk sağlığı açısından çok ciddiye alınması gereken bir sorun. Tarım Bakanlığı’nın asli görevlerinden biri gıdalardaki pestisit kalıntılarını kontrol etmek ve kullanılması yasak olan zehirli maddeleri piyasadan toplamaktır. Aslında 2.5 yıl önce tarım bayilerinden tamamıyla toplatılması gereken klorpirifos zehrinin gıdalarda yaygın olarak hâlâ kalıntısının çıkıyor olması bu görevini hiç yapmadığını gösteriyor. Bu durumun başka bir izahı yoktur. Son 2.5 yıl içinde klorpirifos kalıntıları konusunda Tarım Bakanlığı’na Meclis’te defalarca soru önergesi verildi. Ama doğru düzgün bir yanıt bile alınamadı. Sorun da çözülmedi. Başka bir inisiyatif geliştirmek gerektiğini düşünüyorum. Önerim bütün biber ürünlerine karşı ciddi bir tüketici boykotu yapmaktır. Ya çocuklarımızın sağlığını korumak için bunu yapacağız ya da piyasadaki klorpirifos stokları tüketilsin diye uğraşan şirketlere, tüccarlara ve görevini savsaklayan kamu kurumlarına çocuklarımızın sağlığı pahasına teslim olacağız.
Yardımcı Doç. Dr. Bülent Şık