38 yaşındasınız... Ama kaslarınız 15 yaşında, cildiniz ise kendini iki haftada bir yeniliyor. Peki organlarımızın çoğu genç ise neden yaşlanıyoruz? İşte can alıcı soru: Kaç yaşındasınız? Yanıt vermeden önce dikkatli düşünün. Çünkü sorunun yanıtı tahmininizden çok daha karmaşık olabilir.

Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, vücutta sürekli kendini yenileyen hücreler sayesinde birçok organın gerçek yaşı, aslında nüfus kağıdınızda yazılı yaşınızdan çok daha genç... Örneğin 38 yaşındaysanız kaslarınız ve bağırsaklarınız 15 yaşında. Bilim dünyasında yaygın görüşe göre, insan vücudu her 7 yılda bir kendini yeniliyor. Bazı dokularda, -deri ve kan- bu yenilenmenin kaç yılda bir olduğu biliniyordu.

Ancak birkaç ay öncesine kadar birçok hücre tipinin ne kadar sıklıkla yenilendiği bilinmiyordu. Fareler üzerindeki araştırmalar bazı hücrelerin diğerlerinden daha sık yenilendiğini gösteriyordu. Ancak bu bulguların insan üzerinde geçerli olup olmadığı bilinmiyordu. Ta ki, İsveç'in başkenti Stokholm'deki Karolinska Enstitüsü'nden nörolog Jonas Frisen ve ekibi farklı bir yol bulana kadar. Ekibin, radyoaktif karbon tarihleme tekniği kullanılarak gerçekleştirdiği araştırma, vücuttaki pekçok organın kendini yenileme özelliğine sahip olduğunu ortaya koydu.

Buna göre, cilt üzerindeki hücreler, iki haftada bir kendini yenileyerek her daim genç kalıyor. Hareketlerimizi koordine eden beyincik ise, gerçek yaşımızdan üç yaş daha genç oluyor. Kirpikler ve kaşlar da her iki ayda bir kendini düzenli biçimde yeniliyor.

Hücre yenilenmesiyle ilgili sorular ilk kez 100 yıl önce ortaya atıldı. Çünkü o dönemde bilim dünyası nöronların çoğunun embriyo devresinde oluştuğunu ortaya çıkarmıştı. Peşinden araştırmacılar, dikkat ve karar verme gibi fonksiyonları yöneten beyin korteksinin de yeni hücre üretip üretmediğini anlamaya çalıştı. 1960'lı yıllarda fareler ve kediler üzerinde yapılan araştırmalarda bu hayvanların yeni hücreler üretebildikleri keşfedildi. İnsanların hücre yenileyip yenilemediklerini anlamak için ise bugüne kadar bir sürü teknik denendi ancak hiçbirinde istenilen ölçüde ilerleme kaydedilemedi.

Frisen, New Scientist dergisindeki haberde yeni tekniği geliştirirken Mısır papirüslerinden esinlendiğini anlatıyor: "Bunların yaşı karbon ölçümü ile saptanabildiğine göre bizim de bu yöntemden yararlanabileceğimizi düşündüm." Frisen, bu yöntemle her bir organın kendini kaç yılda yenilediğini tespit edebiliyor.

Nükleer denemelerin yer üstünde yapıldığı dönemde radyasyonun etkisiyle, karbon 14 izotopu hücre özelliklerine ait bilgileri taşıyan DNA üzerinde iz bırakıyordu. Frisen bu bilgiden yola çıkarak, karbon 14 izotopunun DNA üzerinde bıraktığı izleri saymaya başladı. Bu yöntem, tıpkı ağacın gövdesindeki halkaları sayarak yaşını bulmaya benziyor.

Frisen, yeni tekniği kullanarak 30 yaşındaki deneklerden aldığı kas hücrelerinin yaşını belirlemeye başladı. Elde ettiği sonuca göre, bu hücrelerin en yaşlısı 15 yaşında. Frisen, bağırsakların kendilerini 16 yılda tamamen yenilediğini tespit etti. Ancak vücutta kendini yenilemeyen dokular da var. Beyin, gözler ve sinir sistemi kendini yenileyemiyor. Beyinde; koku alma ve öğrenme merkezleri haricindeki diğer hücreler, tıpkı tam anlamıyla oluşumunu tamamladıktan sonra yenilenemeyen sinir sistemi ve kornea haricinde yenilenemeyen gözler gibi, yaşlanmaya karşı direnemiyor.

Allah razı olsun bu güzel paylaşım için.