Lugat manası: Çıkış yerleri aynı olan iki harfin biri birine katılmasıdır.

Tarifi: Mahreçleri (çıkış yerleri) aynı, fakat sıfatları farklı olan iki harften, ilki cezimli, ikincisi harekeli olarak yan yana gelirse, ilki diğerine idgam edilir. Buna İdgam Mütecâniseyn denir.

Uygulanışı: Bu, çıkış yerleri aynı olan bütün harflerin biri birine idgam edileceği anlamına gelmez. Sadece Rivayet ile belirlenen bazı harflerde ve durumlarda bu idgam yapılabilir.

İdgamı öngörülen harfleri Mahrec birlikteliklerine göre 3 grupta toplayabiliriz:

1.( ت د ط ) harfleri. Bu grup harflerinin idgam pozisyonları ve örnekleri şöyledir:

Önce cezimli ( ت ), sonra harekeli ( د ) gelirse;
( ت ) harfi, tamamen ( د ) harfine katılır ve tek bir ( د ) harfi şeddeli olarak okunur. ( ت ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.




Önce cezimli ( د ), sonra harekeli ( ت ) gelirse;
( د ) harfi, tamamen ( ت ) harfine katılır ve tek bir ( ت ) harfi şeddeli olarak okunur. ( د ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.





( د ) ve ( ت ) ile iki ayrı kelimede oluşan İdgam Mütecâniseyn Örnekleri:




Önce cezimli ( ت ), sonra harekeli ( ط ) gelirse;
( ت ) harfi, tamamen ( ط ) harfine katılır ve tek bir ( ط ) harfi şeddeli olarak okunur. ( ت ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.




Önce cezimli ( ط ), sonra harekeli ( ت ) gelirse;
( ط ) harfini, ( ت )’de tamamen idgam etmek mümkün değildir. Çünkü ( ط ) harfi kalın bir harftir ve ( ت )’den daha kuvvetlidir. Dolayısı ile şeddeli bir Te ( تّ ) ifade edilmez.

Önce ( ط ) harfinin mahrecine gidilir, kalınlığı hissettirilir. ( ط )’nın telaffuzu tamamlanmadan Te ( ت )’ye geçilerek tam bir Te ( ت ) ifadesi ile telaffuz tamamlanır. Bu uygulamaya “eksik idgam” denir.

( ث ذ ظ ) harfleri. Bu grup harflerinin idgam pozisyonları ve örnekleri şöyledir:

Önce cezimli ( ث ), sonra harekeli ( ذ ) gelirse;
( ث ) harfi, tamamen ( ذ ) harfine katılır ve tek bir ( ذ ) harfi şeddeli olarak okunur. ( ث ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.

Kur’an-ı Kerim’de tek bir örneği vardır.

Okunuşu يَلْهَذّٰلِكَ


Örnek يَلْهَثْ ذٰلِكَ

Fakat iki kelime arasındaki vakıf işaretine uyularak durulursa İdgam yapılmaz.


Önce cezimli ( ذ ), sonra harekeli ( ظ ) gelirse;
( ذ ) harfi, tamamen ( ظ ) harfine katılır ve tek bir ( ظ ) harfi şeddeli olarak okunur. ( ذ ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.





Önce cezimli ( ب ), sonra harekeli ( م ) gelirse;
( ب ) harfi, tamamen ( م ) harfine katılır ve tek bir ( م ) harfi şeddeli olarak okunur. ( ب ) harfinden hiçbir belirti kalmaz.

Kur’an-ı Kerim’de tek bir örneği vardır.


Okunuşu يَا بُنَىَّ ارْكَمَّعَنَا

Örnek يَا بُنَىَّ ارْكَبْ مَعَنَا



Tecvid