》 CEHÂLET İKİ KISIMDIR

1) Cehl-i Basît

Bu kişi kendi câhilliğini bilir. (Câhilliğinin farkındadır.) Bu tür câhiller idrâk ve irfân gibi insanı hayvandan ayıran vasıflar kendilerinde bulunmadığı için hayvanlar gibidir. Hattâ hayvanlardan da aşağıdırlar. Zirâ hayvanlar kendi menfaati olan tarafa yönelirler. Şöyle ki, faydalı tarafı görür ve onu yapar, kendisine zarar gelecek şeyleri görür ve ondan kaçarlar. Hâlbûki câhiller böyle değildir. Birçoğu bilmediğini bilir ama ilim öğrenip de kabahatlerin en büyüğü olan bu ayıbı def etmez.

2) Cehl-i Mürekkeb

Câhilliğin sâhibi tarafından cehâlet, hastalık ve vebâl olarak değil de ilim ve üstünlük olarak kabul edildiği, tedâvisinin ve telâfisinin düşünülmediği cehâlettir.
Ancak Hazret-i Allah’ın inâyeti ile kişinin ansızın bu düşüncesinin yanlış olduğunu anlaması mümkün olabilir.

• Cehâletin ikinci kısmı birincisinden daha şerlidir. Tabiplerin tedâviden aciz kaldığı müzmin bir hastalıktır. Bu cehâletin sâhibi de gâfil ve ahmaktır.

İsâ aleyhisselam buyurdu ki: “Körü ve abraşı iyileştirdim, ölüleri dirilttim, ama cehl-i mürekkebi tedâvi etmekten âciz kaldım.”

Tefcîru’t-Tesnîm