İSLAM ANLAYIŞINDA EBCED

Ebced Hesabının tarihi sürecini incelediğimizde, İslam düşünürleri ve hassasiyetini bu yönde kullananlar tarafından çeşitli sahalarda kullanıldığını görmekteyiz. İslam tarihinde oldukça geniş yelpazesi bulunan ebced’in uygulanışını da konu alan “Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme” adlı kitaptan, ebced hesabının uygulanışı ve kullanım alanlarını ismini zikrettiğimiz kitaptan göstermeyi uygun bulduk. Prof. Dr. İsmail Yakıt’ın bu eseri, uygulanış ve kullanım alanlarının tesbitinde yeterli seviyededir. Bu bölümde sadece ebced hesabının uygulanışının daha iyi irdelenmesi için pratik üzerinden verdik. Bu bölüm, bir manada bize suretin çizgilerinden başlayarak bir kalıp çizimi gerçekleştirecek. Umuyoruz ki, “Ebced Hesabı” hakkında müşahhaslardan mülhem bir zemin oluşması ve ruha destek kabilinden alt yapının kurulması.

EBCED (1)

Ebced ve sözcüklerinden her harf bir rakama tekabül eder. Bu rakamlar vasıtasıyla çeşitli işlemler meydana getirilmesine “ebced hesabı” yada “hisab-ı cümel” denir.

Arabça Eski Sâmi alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelimenin adıdır. Ebced tertibi İbrâni ve Süryâni Alfabesindeki harfleri içine alır. Toplam sekiz kelimeden oluşur. Bunlar;

Ebced, Hevvez, Hutti, Kelemen, Sa'fes, Karaşet, Sehaz ve Zaziğ'dir.

Bu sekiz kelime bütün huruf-u heca denilen yirmisekiz harfi içine almış ve sırasıyla elif'ten gayn harfine kadar her harfe sayı değerleri verilmiştir.

Osmanlıca'da olup Arapça'da olmayan harfler için de benzer harflerin sayı değerleri kabul edilmiştir. Osmanlıca olup, Arapça'da olmayan; Pe,Çim, Je, Gef(Nazal n) harfleridir.

İslam düşüncesi, rakamlar ve harfler metafiziğini söyle açıklar;

Varlığın meydana gelişi Allah’ın kün (ol) emriyle olmuştur. “Kün” ilahi bir emir ve kelamdır. Yani bir sözdür. Harfler ise sözlerin ve seslerin sembolik işaretleridir. Dolayısıyla harfler varlığın ilk mahiyetini oluşturmaktadır ve ilahidir. Bütün sesler 28 harften ibaret olduğuna gore varlıklar ile harfler arası koleratif bir ilişki mevcuttur. Her varlığın adı birer kelimedir ve harflerden müteşekkildir. Harfler rakamlara tekabül ettirilirse, rakamlarda varlıklarla koleratif anlamda bir ilişkinin mevcudiyetini ortaya koyar. Öte yandan İslam tasavvufunda, insan, mikrokozmik bir varlık olarak telakki edildiğinden, varlığın özüdür, çekirdeğidir. Allah’ın kainata yani makrokozmik aleme tüm tecellisi aynen onun ve çekirdeği olan insana da olmaktadır. Kainatın ruhu gibi insanın da ruhu ilahi bir mahiyet ve cevher arzederken, bedeni de maddi alemden bir cüz oluşturmaktadır. Maddi alem “anâsır-ı erba’a” (dört unsur) denilen toprak, su, hava ve ateşin muayyyen terkiplerinin gelişimiyle meydana gelmiştir. Varlığın esasını meydana getiren 28 harf dengeli bir dağılımla bu unsurlarda yer alır ve “ilm-i huruf”, “kitabü’l- huruf” gibi eserlerde yorumlanır.

EBCED HESABI

Ebced’in en büyük özelliği “Ebced hesabı” adı verilen bir işlemde kullanılmasıdır. Buna göre, ebced ifadesindeki her harfin bir sayı değeri vardır ve bu değerlerden istifadeyle bir çok konuda pek çok işlemler yapılmıştır. İşte bunların her birine bu hesabın adı verilir. Ebced alfabe düzeninin harfleri 1’den 9’a, 10’dan 90’a, 100’den 1000’e doğru numaralandırılır.

Ayrıca bu alfabede gözükmeyen “pe” harfi “be ”, “çe” harfi “cim”, “je” harfi “ze”, “gef”(nazal n) harfi de “kef” gibi kabul edilerek onların sayı değerlerini alır.

Eskilerin “hisâb el-cümel” dedikleri, ebced hesabının 4 çeşidi vardır:

“Büyük”, “en büyük”, “küçük” ve “en küçük” ebced hesabı.

Eskiden büyük ebced (cümel-i kebîr) olarak ele alınmış, ama

bugün küçük ebced (cümelsağir) olarak değerlendirilmektedir.

Kullanıldıgı yerler bakımından Ebced alfabe düzeninde her bir harfin bir rakama tekâbül etmesi keyfiyeti, Türk-İslâm kültüründe, hemen hemen her sahaya yayılan bir kullanımı ortaya koymuştur. Rakamla ifâde edilecek şeyler yazıyla, yazıyla ifâde edilecek şeyler de rakamla sembolize edilir olmuştur.


EBCED TABLOSU

Elif :1

Ba :2,

Cim :3

Dal :4

He :5

Vav :6

Ze :7

Ha :8

Tı :9

Ya :10

Kef :20

Lam :30

Mim :40

Nun :50

Sin :60

Âyn :70

Fe :80

Sad :90

Kaf :100

Rı :200

Şın :300

Te :400

Se :500

Hı :600

Zel :700

Dad :800

Zı :900

Ğayn :1000


EBCED ÇEŞİTLERİ

1-Asıl Ebced; Küçük Ebced Hesabı (Cümel –i Sağir)

Ebced düzeninin ilk dokuz harfi 1’den 9 ‘a kadar, ikinci dokuz harfi 10’dan 90’a kadar, üçüncü dokuz harfi 100’den 900’e kadar sayı değerlerini alırken,son olarak ‘ğayn’ harfi ise 1000 rakamını göstermektedir.

Harflerin Ebced değerleri toplanır.

Misal: Cemil kelimesini oluşturan harfler: Cim, mim, ye, lam'dır. Cim: 3, mim:40, ye:10, lam:30.

Toplam = 3 + 40 + 10 + 30 = 83. Cemil kelimesinin asıl (küçük) Ebced değeri 83'dür.


2-En Küçük Ebced Hesabı (Cümel-i Asğar)

Harflerin (asıl) küçük Ebced değeri 12'ye bölünür. Bölme işleminde bölünmeden kalan değer harfin en küçük Ebced değeridir. Kef harfi ve sonrasındakiler için geçerli olan bu işlem de Sin ve Hı harfleri bu işleme tabi tutulmazlar.

Misal: Mim harfinin Ebced değeri 40'tır. 40'ı 12'ye böldüğümüzde kalan 4'tür. Lam harfinin Ebced değeri olan 30'u 12'ye böldüğümüzde kalan 6'dır.

Cemil kelimesinin en küçük Ebced değeri: 3 + 4 + 10 + 6 = 23'dür.



3-Büyük Ebced Hesabı (Cümel-i Kebir)

Harflerin adlarının sayı değerine göre hesaplanır. Bu işlem küçük Ebced hesabındaki sayılar, nazarı itibara alınarak yapılır.

Misal: Cim harfi cim, ye, mim olarak yazılır. Bunun toplamı: 3 + 10 + 40 = 53'tür.

Cemil kelimesinin büyük Ebced değeri: 53 + 90 + 11 + 71 = 225


4-En Büyük Ebced Hesabı (Cümel –i Ekber)

Asıl (küçük) Ebceddeki harflerin sayı değerlerinin Arapça adlarının toplamıyla yapılan hesaptır.

Misal: He harfinin değeri 5'dir. Arapça 5 Hamse'dir. Bu da 600 + 40 + 60 + 5 = 705'dir.

Cemil kelimesinin en büyük Ebced değeri: 1035 + 333 + 575 + 1090 = 3033'dür.


5-Noktalı Ebced Hesabı

Noktalı harflerin Ebced değerleri toplanarak yapılan bir hesaptır. Noktasız harfler, hesaba katılmaz.

Misal: Cemil kelimesindeki noktalı harfler: Cim ve Ye'dir. Bu harflerin toplamı: 3 + 10 = 13'dür.

Cemil kelimesinin noktalı Ebced değeri 13'dür.

6-Noktasız Ebced Hesabı

Noktasız harflerin Ebced değerleri toplanarak yapılan bir hesaptır. Bu hesapta da noktalı harfler nazarı itibara alınmaz.

Misal: Cemil kelimesindeki noktasız harfler: Mim ve Lam'dır. Bu harflerin toplamı: 40 + 70 = 110'dur. Cemil kelimesinin noktasız Ebced değeri 110'dur.


EBCED HESABININ KULLANILDIĞI YERLER

Günlük ihtiyaçlarda: Özel notlar ve ticarî ilişkilerde kullanılmıştır.Meselâ: 100 akçe alacağı olan birisi alacaklı olduğu kişiye bir kağıt üzerinde bir ‘kaf’ harfı yazıp gönderince hem alacağını istemiş, hem de konuyu aracıdan saklamış oluyordu.

İsim sembolü olarak: İki veya daha fazla kelimenin sayı değerlerinin aynı olmasından istifadeyle birini söylemekle diğeri kastedilmiş kabul edilerek halk arasında kullanılagelmiştir.Meselâ: “Muhammed” kelimesi 92′dir. “Aman’ kelimesi de 92′dir.
“Mevlevî” kelimesi de 92′ ettiğinden bu kavramlar arasında bir alaka kurulmuştur.En meşhurlarından biri şudur;

”Aman lafzı senin ism-i şerîfinle müsavidir
Anınçin “aşıkın zikri “aman”dır ya Resulullah”
Keza bu konuda ilim = amel = sa’y kelimelerinin sayı değeri 140′dır.
Hem sayı değeri itibariyle hem de anlamca aralarında bir irtibat vardır.
Hilâl, lâle ve Allah lafzı da sayı değeri bakımından 66 etmektedir.
Bu husustan dolayı kültürümüzde hilâl ve lâleye daha özel bir yer verilmiştir

Çocuğa isim verilirken: Doğum tarihinin bir kelime veya bir, iki isimle belirlenmesidir. Hangi isimler çocuğun doğduğu seneyi ebced hesabıyla verirse, o isimlerden biri çocuğa verilmiştir. Meselâ: H. 1311′de doğan çocuğa “Mahmud Bahtiyar”, “Süleyman Hurşid”, “Yusuf Mazhari’, “Ömer Rıza” ve “Recep Servet” gibi isimlerden biri verilebilir. Çünkü bunların her biri 1311 etmektedir.


Kitap ve Makalelerde: Eskiden kitapların önsöz, giriş, takdim sayfaları ile numara almayan sayfalar hep ebced alfabesine göre numaralandırılmıştır.Kitapların ay ve sene kayıtları, yazı bölümleri ve madde başlıkları hep ebced düzenine göre tanzim edilmiştir.

Resmi devlet kayıtlarında:Devlet arşivlerinde yer alan birçok resmî belgeler, tutanaklar, fezleke ve mazbatalar, tarihler başta olmak üzere vak’anüvis kayıtları, vakıf kayıtları ile sayım ve envanter hesapları hep bu hesaba göre tanzim edilmiştir.

İlimlerde:Fizik, matematik, geometri ve astronomide sıkça kullanılmıştır.“Sa’fas” kelimesinin harfleri kullanılmıştır. Astronomide buyük rakamlar “ğayn” harfinin birkaç tekrarı ile de sağlanabilmiştir.Ebced hesabı, musikide de kullanılmıştır. Buna göre sesler ve perdeleri ebced alfabe düzeninden istifade edilerek oluşturulan bir “ebced notası” ile belirlenmiştir. Bu hesabın en çok kullanıldığı yerlerden biri hiç şüphesi mimarlıktır. Özellikle Mimar Sinan, eserlerinde, boyutların modüler düzeninde çok sık kullanılmıştır. Temel lslâmî kavramlardan oluşan bu hususa birkaç misal verelim; Süleymaniye’de zeminden kubbe üzengi seviyesi 45, kubbe alemi 66 arşın yüksekliktedir. Ebced’e göre “Âdem’ 45, “Allah” lafzı da 66 etmektedir. Yine Selimiye’de de kubbeyi taşıyan 8 ayağın merkezlerinden geçen dairenin çapı 45 arşındır. Kubbe kenarı zeminden 45, minare alemi buradan itibaren 66 arşındır. Süleymaniye ve Selimiye’nin görünen silüetleri 92 arşındır ki, bu da “Muhammed” kelimesinin karşılığıdır.

Cifr İlminde :Cifr; Harflere verilen sayı değeri ile, geleceğe veya geçen hadiselere, ibarelerden tarih veya isme dair işaretler çıkarmak ilmidir. Buna göre sembolik şekiller ve harflerin ebced sayı karşılıkları üzerinde yapılan yorumlar, bu sahayla meşgul olan kimselerin başvurdukları yollardan biridir. Ebced yöntemiyle, Kuran’da geçen bazı ayetlerin, anlamlarına uygun olarak birtakım tarihlere denk geldiğini görürüz. Ve bu ayetlerde bahsedilen olayların, ebced hesaplarıyla elde edilen tarihlerde gerçekleştiğini gördüğümüzde ise, söz konusu ayetlerde olaya ilişkin gizli bir işaret bulunduğunu görmekteyiz. Kur’an ayetlerinin çok yönlülüğünü dikkate aldığımızda, bu ilmi bütünün bir parçası nev’inden kabul edebiliriz (Doğrusunu en iyi Allah bilir).

Tasavvuf ve Din ilimlerinde :Ebced hesabının tasavvuf ve din ilimlerinde kullanıldığına şahit olmaktayız.Özellikle “Kelime-i Tevhid” veya “Esmâ-i Hüsna”dan bir ismin kaç aded zikr edileceği ebced tablosuna göre tayin edilir. Kur’an tefsirlerinde ve hatta Kadir gecesinin tayininde de ebcedin kullanıldığını bilmekteyiz.

Tarih düşürmede :Ebced hesabının en fazla kullanıldığı yer hiç şüphesiz tarih düşürmedir. Bunun için o olayın tarihini verecek ustalıklı bir kelime veya mısra söylenir ki, hesaplandığında o olayın tarihi ortaya çıkar. işte “tarih düşürme sanatı” adı verilen bu sanat divan edebiyatı boyunca kullanılmış ve bütün kültür varlıklarımızın kitabelerinde yer almıştır.

Vuku Bulmuş ve Bulacak Hadiseleri İncelemede:Özellikle Kuran-ı Kerim ve hadislerden geçmiş ve gelecek olaylara dikkat çekilmesi adına örnekler vardır. İstanbulun Fethinin “beldetun tayyibetun…” cümlesine, ‘fetih tarihine’ işaret etmesi gibi.
Muhyiddin-i Arabi Hazretleri ve Said Nursi hazretleri’nin de çeşitli işaretleri mevcuttur.Maide Suresi, 56. ayeti; “Muhakkak ki Allah’ın taraftarları galib gelecektir” ve ayette geçen, “fe” harfinin de dahil edilmesiyle “1429” hicri yılına tekabül ettiği bildirilmektedir.

ESMÂ-ÜL HÜSNÂ

Esmâ-ül Hüsnâ’nın(harf-i ta’rifsiz) Ebced Sayı Değeri

Rahman 298

Semi' 180

Hakk 108

Bâtın 62

Rahîm 258

Basîr 302

Vekîl 66

Vâli 47

Melik 90

Hakem 68

Kavîy 116

Müta'âlî 551

Kuddûs 170

Adl 104

Metin 500

Berr 202

Selâm 131

Latif 129

Veli 46

Tevvâb 409

Mu'min 137

Habîr 812

Hamîd 62

Muntakim 630

Muheymin 145

Halîm 88

Muhsî 148

Afuv 156

Aziz 94

Azîm 1020

Mubdî' 56

Ra'ûf 287

Cebbar 206

Gafûr 1286

Mu'îd 124

Maliku'l-

Mülk 212

Mutekebbir 662

Şekûr 526

Muhyî 68

Zu'l-Celâli ve'l-İkram 1100

Hâlik 731

Aliy 110

Mumît 490

Muksit 209

Bâri' 214

Kebîr 232

Hayy 18

Câmi' 114

Musavvir 336

Hafîz 998

Kayyûm 156

Gani 1060

Gaffâr 1281

Mukît 550

Vâcid 14

Muğni 1100

Kahhâr 306

Hasîb 80

Mâcid 48

Mâni' 161

Vehhâb 14

Celîl 73

Vâhid 19

Dârr 1001

Rezzâk 308

Kerîm 270

Ahad 13

Nâfi' 201

Fettâh 489

Rakîb 312

Samed 134

Nûr 256

Alîm 150

Mucîb 55

Kâdir 305

Hâdi 20

Kâbız 903

Vâsi' 137

Muktedir 744

Bedî' 86

Bâsıt 72

Hakîm 78

Mukaddim 184

Bâkî 113

Hâfız 1481

Vedûd 20

Mu'ahhir 847

Vâris 707

Râfi' 351

Mecîd 57

Evvel 37

Reşîd 514

Mu'izz 117

Bâ'is 573

Ahir 801

Sabûr 298

Muzill 770

Şehîd 319

Zâhir 1106

Alıntı

@[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Hocam burda 53 demisziniz tam am 53 harflwrin degeri peki o + 90+ 11 ve 71 nerden geldi kafam oraya basmadi bir aciklik getirirseniz bu yorumun cevabi olarak?

Hocam i harfi arapçada ye olarakmı geçiyor anlamadım mesele a harfi elif harfi diye geçiyor sanırım

Allah razı olsun.
misal yeliz isminin ebcedini bulacagız.
normal küçük ebcedi :57 .cıkan bu sayıya göre cekmesi gereken esmalar ya Mucib 55,Ya Mecid 57 .
Cümeli ebcede göre çıkan sayı 101.Çekmesi gereken esmalar(en yakın sayıları buldugumuzda)104 ya Adl,94 Ya Aziz.

sormak istediğim başka bir mevzu da ,bütün ebced hesablamalarında her ismin esması aynımıdır.Misal yeliz ismindeki bütün insanların çekeceği esmalar aynımıdır.Yoksa sitede bir kaç konuda gördüğüm gibi anne isimlerinin ebced değeri bulunup ikisinin toplamı değerinde çıkan esmamı çekilmelidir.
ayrıca ebced değerine göre esmalar çekilecekse normal küçük ebced değeri ilemi yoksa cümeli ebced değeri ile çekilen mi daha efdal dir.yoksa her ikisinide ayrı ayrı hesablayıp hesablayıp ,hangı esmalara tekabul edıyorsa ikisininde hangı vakıtlerde okunması gerekıyorsa o vakıtlerde okunması mı makbuldur. @[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

Yeliz ismindeki herkes aynı ebcede göre aynı esmayı okur ama her bir esma bizim DNAmıza da kodlanmış durumda olduğu için her Yeliz de farklı oranlarda tecelli ediyor.

Ebced hesabından isme özel esmalarını bulup okuyanlarda büyük faydalar hasıl oldu