Bahrü’l-Kelâm Kitabında Der ki; Rûhlar Dört Kısımdır:

1. Peygamberlerin (Aleyhimüsselâm) Rûhları.

❀ Cesedleri Şekline Girer, Misk ve Kâfur Gibi Güzel Kokarlar. Cennette Yiyip İçerler. Türlü-Türlü Nimetler ile Nimetlenirler. Gece Olunca Arş-ı Âlâ Altında Nûrlu ve Asılı Olan Kandillere Girerler.

2. Şehidlerin Rûhları.

❀ Cesedlerinden Çıkınca, Yeşil Kuşların Kursaklarında Olup, Cennette Yiyip İçip, Türlü-Türlü Nimetler ile Nimetlenirler. Gece Olunca Arş-ı Âlâ Altında Nûrdan ve Asılı Duran Kandillere Girerler.

3. Müslümanlardan İtaâtkâr Olanların Rûhları.

❀ Cennet Bahçelerinde Zevk ve Safâ Ederler Fakât Yemezler ve İçmezler. Cennetlere ve Derecelerine Bakarlar.

4. Mü’minlerden Âsi Olanların Rûhları.

❀ Gök ile Yer Arasında, Havada Dururlar.

✺ Kâfirlerin Rûhları ise Siccîn’de, Siyah Kuşların Kursağında, Yedi Kat Yerin Dibinde Azâb Olunurlar (Cesedleri Azâb ve Elemi Duyar).

Bir Kimse Âhirete Borçlu Giderse, Mahpus Olur. Dünyâdaki Vârisleri Ödeyinceye Kadar Devam Eder. Mü’minlerin Küçük iken Ölen Çocukları Cennettedir. Kimi İbrahim Aleyhisselâm’ın Yanında, Kimi de Sâre Radiyallâhû Anhâ’nın Yanında Bulunurlar. Âhirette Analarına ve Babalarına Teslim Edilirler.

Azâbdan Kurtulup, Nimete Kavuşanların Rûhları Birbiri ile Görüşüp, Birbirlerini Ziyâret Ederler. Îmâm-ı Ahmed’in Müsned’ine, Kâ’b b. Mâlik Rivâyetiyle Sabit Olan Hadîs-i Şerifte, “Mü’minin Rûhu Uçucudur ve Cennet Ağaçlarından Meyveler Yiyip Zevk ve Safâ Üzere Olur. Allahû Teâlâ Onu Kıyâmette Cesedine Koyuncaya Kadar Devam Eder.” Buyuruldu.

Hâfız İbn Kesîr Rahmetullâhi Aleyh Buyurdu ki; Bu Hadîs-i Şerifte, Bütün Mü’minlere Müjdeler Vardır ki, Onların Rûhları Cennette Seyrân ve Temaşa Edip, Yiyip İçerler. Bunun Gibi Daha Birçok Hadîs-i Şerifler Vardır Ama Azâb Görenler İçin Değillerdir. Zirâ Onlar, Tutuklu ve Azâb İçerisindedirler.

Şehidlerin Bir Kısmı Vardır ki, Cennet Kapısı Yanında Bârık Adındaki Irmak Etrâfında, Yeşil Kubbeler Altında Bulunurlar. Cennetten Onlara Her Zaman Rızk Gelir.

Dünyâda Olanların Yaptıkları İşler, Âhirette Olan Saâdete Kavuşmuşlara Arz Olunur. Necmeddin Risâlesi’nde ve Diğer Hadîs Kitaplarında Yazıyor ki; Îmâm-ı Tirmizî Nevâdiru’l-Usûl Kitabında, Abdülgafur’dan, O da Babasından, O da Ceddinden Bildiriyor ki; Rasülullah Sallallâhû Aleyhi ve Sellem Efendimiz Buyurdu ki, “Amel Defterleri Pazartesi ve Perşembe Günleri Allahû Teâlâ’ya Arz Olunur. Peygamberlere, Babalara ve Analara Cum’a Günü Arz Olunur Onların Sevâplarına Sevinirler, Yüzlerinin Nûru Artar. Evlâdlarının Sâlih Amellerinden Râzı Olurlar. O Hâlde Allahû Teâlâ’dan Korkunuz ve Günâh İşlemekle Ölülerinize Eziyet Vermeyiniz, Onları Mahzûn Etmeyiniz.”

Yine Aynı Risâlede Yazıyor ki; Ebû Eyyûb Radiyallâhû Anh, Gazâ İçin İstanbul’a Gelince, Müslümanlardan Birisi Nasihât Edip Dedi ki; Bir Kimse Sabahleyin Bir Amel Etse, Akşam Olunca Âhirette Olan Akrabasına Arz Olunur. Akşam Amel Etse, Sabahleyin Akrabalarına Arz Olunur. Ebû Eyyûb Radiyallâhû Anh Bu Nasihâti İşitip Duâ Etti ve “Yâ Rabbi, Âhirette Olan Ubâde İbn Sâmit ve Sâd İbn Ubâde’den Sana Sığınırım. Onlar Âhirete Gittikten Sonra Ettiğim Kusurlardan Dolayı Bana Kızmasınlar...” Dedi.

Îmâm-ı Süyûti’nin, Şerhu’s-Sudûr’da Bildirdiği Kabir Azâbına Ait Hadîs-i Şeriflerden Bir Kısmını Burada Yazmak Uygun Görüldü. Allahû Teâlâ Bu Muhtaç Kulunu ve Diğer Dostlarını Emin Olan Peygamberlerinin Hürmetine Kabir Azâbından ve Mahşer Yerinin Zorluğundan Korusun; Âmin!

✹ “Yatsı Namazından Gâfil Olanlara ve Diğer Namazlarını Vaktinde Kılmayıp, Başka Vakitte Kılanlara Melekler, Büyük Siyah Taşlar ile Vururlar. Beyinleri Bir Tarafa, Taş Bir Tarafa Düşüp, Tekrar Başları Düzelip, Tekrar Vururlar. Böylece Azâb Olunurlar.”

✹ “Müslümanlar Arasında Söz Taşıyanların Ağızlarına Melekler, Demirden Bir Âlet Sokup, Sağ Tarafına Kadar Ayırırlar. Sonra Ağızlarının Sol Tarafına Sokup, Sol Kulağına Kadar Ayırırlar. Tekrar Ağızları Düzelip, Tekrar Böyle Azâb Olunurlar.”

✹ “Faiz Yiyenler, Kandan Büyük Bir Irmak İçerisinde Hapsedilip, Tencerenin Ateşte Kaynaması Gibi Kaynatılır. Irmağın Etrâfını Melekler Çevirir. Ellerinde Taş Gibi Sert Şeyler Vardır. Irmaktan Birisi Dışarı Çıksa, Melek Elindeki Şeyi Ona Doğru Atar, Ağzına Vurup Kan Revân Olur. Tekrar Irmağa Düşer. Böylece Azâb Olunurlar.”

✹ “Livata Edenler ve Ettirenler, Aşağısı Yukarısından Dar Olan Bir Yerde, Çıplak Olarak Dururlar. Aşağılarından Ateş ile Kızdırılıp, Onlardan Pis Kokular Çıkar. Böylece Şiddetli Ateşlerle Azâb Olunurlar.”

✹ “Zina Edenlerin Hepsi Yüksek, Karatepe Gibi Yerde Çıplak Olarak Hapsedilir. Aşağılarından, Arkalarından Ateş Püskürtülüp, Ağızlarından, Burunlarından, Kulaklarından ve Gözlerinden Çıkar. Onlardan Pis Kokular Çıkar. Böylece Azâb Olunurlar.

✹ “Zina Eden Kadınları Memelerinden Asarlar. Böyle Azâb Olunurlar.”

✹ “Yetim Malını Zulümle Yiyenlerin Dudakları, Deve Dudağı Gibi Büyük, Sarkmış Olur. Ağızları Açılıp, Ateşleri Lokma Gibi İçerisine Atarlar. Boğazları ve Karınları Ateş ile Dolup, Aşağılarından Çıkarlar. Böylece Azâb Olunurlar.”

✹ “İnsanları Gıybet Edip Ayıplayanların, Böğürlerindeki Etleri Koparılıp Lokma Gibi Ağızlarına Sokulur. Onlara, “Bunu Ye! Çünkü Dünyâda da Din Kardeşlerinin Etini Böyle Yerdin.” Denir.”

✹ “Zekât ve Sadaka Vermeyenlere Devedikeni, Zakkum ve Cehennem Taşlarını Yedirirler. Etrâfını Azâb Kuşatır.”

Büyük Günâh İşleyenler ve Fâsıklar İçin Türlü-Türlü Azâblar Vardır. Allahû Teâlâ, Hepimizi Mâğfiret Edip Azâb ve Hesaptan Azâd Eylesin; Âmin!

Îmâm-ı Tirmizî, Şerhu’s-Sudûr’da Huzeyfe Hazretlerinden Bildirdi. Buyurdu ki; Kabirde ve Âhirette Hesap Vardır. Kabirde Hesap Olunan Kurtulur. Kıyâmette Hesap Olunan Azâb Görür.

Îmâm-ı Tirmizî Buyurdu ki; Mü’min Kabirde Hesap Olunursa, Yarın İşi Kolay Olur. Çünkü Kabir Âleminde İşleri Görülüp, Cezası Verilince, Yarın Kıyâmet Günü Kabrinden Temiz Olarak Kalkar, İşi ve Cezası Kabirde Tamam Olursa Böyledir, Tamam Olmayıp Kıyâmete Bir Şey Kalırsa, O da Ehven Olur.

Her Şeyin Doğrusunu Allahû Teâlâ Daha İyi Bilir.

Bir Kimse Sâlih Bir Amel İşleyip Sevâbını Bir Kimseye Bağışlarsa Ona Ulaşır. Bu Sevâbı, Mü’minlerin Rûhuna Melekler Getirirler. Îmâm-ı Taberânî Evsât’ında, Enes Radiyallâhû Anh’ın Bildirdiği Şu Hadîs-i Şerifi Yazıyor; Bir Ev Halkından Bir Mü’min Vefât Etse, Onlar Sadaka ve Hayr Edip, Sevâbını Ona Bağışlasalar, Cebrâil Aleyhisselâm Onu, Nûrdan Bir Tabak İçerisine Koyup, Kabrinin Kenarından Seslenip, “Ey Derin Mezar Sahibi! Sana Çoluk Çocuğun Hediye Gönderdi, Şunu Kabûl Et.” Der. O da Alıp, Çok Sevinir. Etrâfında Bulunup, Kendilerine Hediye Gönderilmeyen Komşuları Üzülür.

Böyle Hadîs-i Şerifler, Haberler Çoktur. Ölen Akrabaları Unutmamalı, Sevâp Göndermeli ve Onları Mahzûn Etmemelidir.

[Birgivî Vâsiyeynâmesi]