Tercüme-i Müfredât-ı İbn Baytar // 35 11-b ol tavşanı yaksalar kül eyleseler külü harîrden eleseler tûtiyâ eyleseler göze çekseler be-gâyet nurlandura eyü eyleye. Ve dahi kaynatsalar suyun içseler ağuları def ider. Ba zı hekîmler eydür, ol suyu başa dökseler kılı döke dirler. Ammâ içmeyeler. İnen vâfir çıban idüb helâk ider. Artas-ı levhiyâ [Aristulûhya] Türkçe karga düleği dirler. Ve zerâvend-i tavîl didükleri budur. Bu otun köküdür isti mâl olan. Kaçan kurutsalar döğseler çıbanlara saçsalar yaramaz etin giderüb sağ et bitüre. Ve kaynatsalar suyun içseler rabv zahmetine ve ınckırığa ve kan tükürmeğe ve dalak şişmeğine fâide ider. Ve zâtü l-cenbe ve a zâ süstlüğüne fâide ide. Ve eğer iki dirhemin şarâbla içseler yılan sokduğuna ve ağulu otlar içene fâide ider. Ve yaku idüb yılan sokduğuna ursalar fâide ide. Ve eğer biber ve mürr katsalar hayız gören hatunlara içürseler nifâsdan olan zahmetleri gidere. Ve hayız kanın yürüde. Ve ölü oğlanı çıkara. Ve hatunlar şâf idüb götürseler yine bu fâide ide. Ve diş diblerine dürtseler dişi ağrıda. Eğer balla karışdırsalar eski çıbanlara dürtseler bitüre. Ve dişlere dürtseler arıda. Ve diblerin muhkem eyleye. Eğer sirkeyle karışdırsalar dalağa dürtseler fâide ide.

36 // Tercüme-i Müfredât-ı İbn Baytar 12-a girü dalağa fâide ide. Ve bevâsıra ve şişlere yaku idüb ursalar fâide ide. Ve balla bir buçuk dirhemin karışdırub yalasalar yürekde olan bevâsıra ve teşennüce ve sinirler süst olmağa fâide ide. Ve levni gökçek eyler ve göğsü arıdır ve sara a be-gâyet fâide ide. Üç dirhem içseler balgamı ishâl idüb mi deye be-gâyet fâide ide. Ve yelleri dağıda. Ve eğer bulunmasa bedeli zürunbâd ola. Ve bâri mikdârı anzarut ola. Âzâd-ı draht [Âzâd-draht] Türkçe büyük tesbih ağacı dirler. Yemişi iğdeye benzer bir büyük ağaçdır. Çok budaklu aluç ağacına benzer. Levnde ve yemişde dahi bi-aynihî aluca benzer. Evet zinhâr yemişinden yimeyeler, ağudur helâk ider. Ammâ yaprakları ve budakları uvacuk döğseler suyun sıksalar bala katub içseler semm-i kâtili def ider. Ve ırku n-nisâya ve hayâller süst olmasına fâide ide. Ve sidüğü yürüde. Hayız kanın yürüde. Ve kavukda olan dökülmüş kanı eridüb çıkara. Ve çiçeğin kokulasalar dimağda olan süddeleri aça. Ve kabuğun kara helîle bile ve şahterecle bişürseler suyun içseler balgamî ısıtmaları ve kara sevdâyı gidere. Ve yaprağını ve yemişini mürdesengle ve gül yağıyla karışdırsalar, şol baş ki sulu çıbanlardan ola kıl bitmeye, birkaç gün dürtseler üç günde bir hammâma girseler çıkduğu vaktin yine sürseler azaltır.

Tercüme-i Müfredât-ı İbn Baytar // 37 12-b dürtseler be-gâyet fâide ide. Asârûn Yedi miskâl içürseler mâü l-aselle ishâl ider. Ve dahi sidüğü yürüdür. Ve ırku n-nisâya fâide ider. Ve hayız kanın yürüdür. Ve süddeleri açar. Ve yürek ve boğaz ağrılarına fâide ider. Ve yelleri tahlîl ider. Eğer sürme idüb göze çekseler be-gâyet kuvvet vire. Ve dalak katılığın gidere. Ve eğer balla yalasalar menî ziyâde eyleye. Bögreği ve kavuğu kavî eyleye. Ve eğer evde dütüzseler yeşil akrebler kim evde olur kıra. Ve dahi döğseler taze koyun südüyle karışdırsalar yaku eyleyüb iki sekirden arasına ursalar cimâ ı gâyet kavî eyler. Ve günde bir dirhemin ya iki dirhem şekerle üç güne dek isti mâl itse mi denin sovukluğun ve ciğerin sovukluğun gidere. Tabî atı yumuşada ve bögrekdeki taşı dağıda. Ve ağrıların gidere. Ve ağu içine ve yılan sok[duğu]na fâide ide. Asârûn şarâbı fâide ider istiskâ olana ve saruluk düşene ve ciğeri zahmetde olana ve sekirdeni ağrıyana. Ve sidüğü be-gâyet yürüdür. Terkîb budur kim üç miskâl asârûn on iki miskâl kartol şıraya koyalar, kıvâma getüreler, iki aydan sonra isti mâl ideler. Ustuhutûs Ma nâsı ruhlar dururucu dimek olur. Süddeleri açar. Ahlâtı latîf ider. Göze cilâ virir. Dimağ arıdır.