Bir gün Caferi Sadık, İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’ye sordu:

– Akıl nedir? Ebu Hanife cevap verdi.

– Hayır ile şerri temyiz eden melekedir. Câfer-i Sâdık:

– Onu atlar da temyiz eder. Mesela sahibi atın yanına gelirken, “ata ot mu getiriyor, yoksa kırbaç mı vuracak?” bilir. Ebu Hanife bu söz üzerine durdu.

Câfer-i Sâdık devam etti: – Akıl; iki mühim hayır zuhur ettiği zaman, hangisinin daha hayırlı olduğunu temyiz eden melekedir, buyurdu. Ebû Hanîfe aklın bu tarifini çok beğendi. Bir keresinde

Câferi Sâdık, Ebû Hanîfe’ye:

– Geyiğin azı dişi arasındaki dört dişinin kırılmasının haramlılığı hakkında görüşün nedir? Ebû Hanîfe:

– Ey Allah Resûlünün torunu! Bu konuda bir bilgim yok. Bunun üzerine Câfer-i Sâdık tatlı bir tebessümle şöyle dedi:

– Sen ki bu kadar çalışıp ilim için emek veriyorsun. Fakat geyiğin iki azı dişi arasında dört dişi bulunmadığını bilmiyorsun. Geyiğin sadece altta ve üstte ikişer dişi olur.

*************

Bir adamın aklının derecesini soru sormasından anlarım.
Hz. Ömer (R. Anh)

Akıl gibi mal, iyi huy gibi dost, edeb gibi miraz, ilim gibi şeref olmaz. Hz. Ali (K.a.v.)

Akıl kemal bulunca boş sözler zeval bulur (yok olur.)
Hz. Ali (K.a.v.)

En büyük servet akıldır. Hz. Ali (K.a.v.)

Dünyalığı artınca sevinenler, hergün eksilmekte olan ömrüne üzülmeyenler arasında aklı noksan
olmayan yoktur. Ebû’d-Derda (R. Anh)

Akıllı olan üç kimseyi hafife almaz; Alimleri, hükümdarları, dostları. Alimleri hafife alanın ahireti gider, sultanları hafife alanın dünyası gider, dostlarına mürüvveti olmayanın dostluğu gider.
Abdullah b. Mübarek (R. Anh)

Akıl yeryüzünden kalksa bile hiç kimse akılsız olduğuna inanmaz. Sâdi Şîrâzî (Rah.)

İki şey akıl hafifliğini gösterir: Konuşacak yerde susmak, susacak yerde konuşmak. Sâdi Şîrâzî (Rah.)