Şimdi burda size vatanlardan bahsedelim.
Buradaki vatandan maksadımız : Kendisinde varidati ilahi meydana gelen vakitlerin mahallidir. Yani varidati ilahi anlarıdır.
İşte bu makamlarda bu anlarda (varidati ilahi meydana geldiğinde) senin bunu bilmen ve anlaman lazımdır.(kalbe gelen şeyin varidati ilahi olduğunu bilmen lazımdır) Ve bu varidat ile o makamda Hakk tealanın sana anlatmak istediğini bilmen lazımdır.

Evvela vatanları beyan edelim: Toplam vatan 6 tanedir.

1- vatan:
Elestü birabbiküm vatanıdır.

2.ci vatan dünya vatanıdır- Şuanki olduğumuz yer.

3.cü vatan berzah alemidir. Büyük ve küçük ölümden sonra gideceğimiz yerdir (alem)

4.cü vatan haşr vatanıdır. Ölümden sonra tekrar diriliş (mahşer yeri)

5.ci vatan cennet ve cehennem vatanıdır.

6.ci vatan-a kesib denir. Bu dahi cennetin dışındadır.

Bu saydığımız altı vatanın her birinde dahi bazi mevziler (yerler) vardır. Bu mevzileri insanlar kuvve-i beşeriyye ile anlamaları mümkün değildir. (mesela berzah alemini normal insanlar 5 duyu organı ile anlayamazlar idrak edemezler)

2.ci Dünya vatanı:
Bu vatan mükellefiyet, belalar, ameller, vatanı (mahallidir)
Bilki Allahü teala insanları mükellef olarak yarattı. Bu yüzden insanlara - yokluktan varlik-a (meydana) geldikten sonra Taa cennet veya cehenneme gidinceye kadar rahatlık yoktur. Her cennet ve her cehennem ehli-lerinin hasebincedir.
Her akıllı kişi bilmelidir ki : Bu yolculuk meşakkatle doludur, rızık ve geçim sıkıntısı, belalar ile doludur.

Dünya bir çukurdur kuyudur. İnsanlar bu kuyunun içinde hapsolmuslardır. Bu kuyudan ancak gayret , himmet ve zikri ilahi ile çıkabilirler.Veya ölünce çıkarlar. (ölmeden evvel o kuyudan çıkabilenlere müjdeler olsun)

Bilki insanın letayifleri - (Bildiği) ilimler suretinde yaratılır. İnsanın cismi ise yaptığı iyi ve kötü ameller suretinde yaratılır.
Ey kardeşim eğer sen bu (dünya) vatanından çıkıp Hazreti hakka ulaşmak istersen, evvela kalbini dünya sevgisinden temizle, dininde sağlam ol, amelinde güzel ol.