Üçüncü Kraliyet Astronomu James Bradley ışık hızı için bugün kabul edilen değeri ölçen ilk kişi oldu. Londra'da Greenwich'te çalışan Bradley 1728'de yıldızların konumunda bir derecenin sadece 1/200'üne denk düşen tuhaf bir hareketlilik fark etti. Başta yıldızlarda bir paralaks tespit ettiğini düşündü, ama kısa süre içinde ölçtüğü bütün yıldızların aynı açıda bir konum değişikliği gösterdiğini fark etti, bu yüzden de bu etki yıldızın Dünya'dan uzaklığına göre değişiklik gösterecek paralaks etkisi olamazdı. Bradley bu harekete ışığın sonlu hızının yol açtığını ileri sürdü. Tıpkı yağmurda yürürken, hareketiniz yüzünden yağmur damlaları biraz köşegen bir açıyla geliyormuş gibi görüneceğinden şemsiyenizi hafifçe eğdiğinizde olduğu gibi, Bradley de Dünya'nın uzaydaki hareketini telafi edebilmek için teleskopunu hafifçe eğiyordu. Eğimin açısı Bradley'nin Dünya'nın hızıyla ilişkili olarak ışık hızını ölçmesini mümkün kıldı. Bradley saniyede yaklaşık 300.000 kilometre gibi bir rakam hesapladı. Kur’ân’da yıldız, gezegen ve uyduların seyirleri için düz bir hareket ifâdesi olan “cereyân: ” fiilinin kullanılışı ve öteyandan bunların kapalı dönüşlerinin, yüzüp gitme anlamındaki “sebh: ” fiili ile anlatılışı, onların seyir ve dönüşlerinde evrenin hep aynı mekânını kullanmadıklarını gösterir. Eğer yörüngelerdeki dönüşler evrenin değişmez sâbit mekânlarında olsaydı o zaman bu, “devr” fiiliyle ifâde edilirdi. Bu da en azından içinde bulunduğumuz güneş âilesinin, yerinde durmayıp bir tarafa doğru akıp gittiğini, mihverî ve yörüngesel hareketlerin de bu akış (:cereyân) hareketi içinde gerçekleştiğini gösterir. Elbet aynı şey tüm gökada (galaksi) için de söz konusu olabilir. Bu akışa uygun olarak dönüş hareketleri için yüzme fiili kullanılmıştır. Çünkü yüzme bir akış içinde gerçekleşir. Sonuç itibariyle bu hareketler de genişlemeğe yol açabilirler Burada önemli olan diğer bir husus göklerdeki genişlemenin halen sürüp sürmediğidir. Söz konusu ayetten genişlemenin belli bir zaman sonra durduğuna âit bir anlam çıkarmamız mümkün değildir.
__________________
Yunusça sevgimizden anlamayana cevabımız Yavuzca olacaktır...
|