Tüm dünyada da eğitimli işsizliğinde ciddi bir artış yaşandı ve bu süreç hala devam ediyor. Ayrıca; ulusal siyasette başta CHP olmak üzere bu kesimlerin destekledikleri siyasi partiler bazı sınırlı yerel yönetimler dışında yıllardır iktidar olamadığı için kamu kurumlarının sağladığı çeşitli (İş, İstihdam ihale teşvik vb.) imkanlara ulaşma şansları da iyice azaldı. Dolayısıyla seküler orta sınıflar açısından uzunca bir süredir ciddi bir ekonomik kültürel ve sosyal gerilim mutsuzluk umutsuzluk ve karamsarlık mevzubahis. Türkiye de seküler orta sınıflar ciddi bir bunalım yaşıyorlar ve yaşadıkları hayata anlam ve yön verecek Kemalizm dışında sarılabilecekleri bir ideolojileri de yok. Kemalizm bu insanlar için Orhan Pamuk’un bazı yazılarında vurguladığı gibi evlilik sevgi mutluluk yalnızlık öfke kıskançlık kibir ölüm acı keder gibi hayatın manevi boyutlarıyla ilgili fazla bir şey söyleyemiyor. Din ve gelenek de bu insanlar tarafından dışlanınca hayatlarında karşılarına çıkan küçüklü büyüklü problemler karşısında ciddi bir anlam usul ve adap sıkıntısı yaşıyorlar. İşte sipiritüel hareketler ve gruplar bütün bu sebeplerle seküler orta sınıflar için bir cazibe merkezi, bir tür ‘’dolaylı cemaat’’. Hem inançlarını koruyabilecekleri ve pekiştirebilecekleri hem de onlara kural dayatmayan bireysel yorumlara imkan tanıyan onları zorlamayan yaşadıkları hayatı olumlamayı hayatı bir mucize olarak kabul edip akışa bırakmayı öneren bir yol onlara iyi geliyor.. Burada bu duyguların gerçek olup olmadığından ziyade katılımcıların ne istediği önem kazanıyor. Sürekli Hollywood filmlerinde olduğu gibi ‘’seni seviyorumlar, harikasınlar, muhteşemsinler, yapabilirsinler, ne kadar güzelsinler’’ bulunan bu ortamların katılımcılar için ciddi bir anlamı ve önemi var. Bu insanların her şeyden evvel tanınmaya duyulmaya anlaşılmaya iltifat edilmeye önemsenmeye ihtiyaçları var. Birçoğunun bunun biraz da abartılı bir deneyim olduğunu içten içe bilmelerine rağmen bu deneyim içinde olmayı sevdiklerini bu deneyimlerle birlikte güçlendirdiklerini kendilerini daha iyi hissettiklerini düşünüyorum. Tarihte Protestanlığın kapitalist girişimcilerin dini ihtiyaçlarına karşılık gelmesi gibi spiritüellik de temelde inanca meyilli seküler orta sınıfların duygusal ihtiyaçlarına hitap ediyor daha da yaygınlaşacak gibi görünüyor.
Bu işlerden rant ve yüksek gelir devşirildiğini de ifade edelim. [Bu tür girişimler özellikle kadınlar için oldukça güçlendirici pratikler haline gelebiliyor. Nitekim bizim görüştüğümüz özellikle de kendi işletmesini (yoga merkezi, terapi merkezi vb.) açmış kadınlar için durum büyük oranda başarılı bir girişimcilik öyküsü olarak okunabilir. İstemedikleri, sevmedikleri ve değer görmedikleri bir işte ve ilişkide sağlıksız ve mutsuz koşullarda yaşar ve çalışırken bir anda bu hayata son verip kendi yollarını çizmeye başlıyor; kendine yetecek düzeyde (bazen çok daha fazla) para kazanıyor ve her şeyden önemlisi ‘’hoca’’ olarak insanlardan değer ve saygı görüyorlar. Örneğin İzmir’de bireysel terapilerin yanı sıra evlerde ‘’enerji temizliği’’ (evlerdeki kötü enerjileri temizleme) yaptığını söyleyen bir kadın ile yaptığımız görüşmede ‘’peki bu faaliyetlerden geçinebiliyor musunuz’’ diye sorduk. Katılımcı güldü ve bizimle dalga geçerek ‘’yalnız benim seansım 600 TL. Psikiyatrlar bile benim kadar almıyor. Ayrıca haftada 15 danışanım var’’ dedi. İstanbul’da yaptığımız bir görüşmede de benzer şekilde kadın katılımcı enerji temizliği için seans başına 750 TL aldığını söyledi] (Kitap adı: Türkiye’de Spiritüel Arayışlar Deizm, Yoga, Budizm, Meditasyon, Reiki vb. Yazanlar: Kurtuluş Cengiz, Önder Küçükkural, Hande Gür İletişim Yayınları sayfa: 146-147 3.baskı 2023)