Sizin aklınıza gelen onların aklına gelmedi mi saniyorsunuz?
Osmanlı'nın son dönemlerine bakin. Hep ikiliklerle dolu. Medrese yanı sıra batı tarzı eğitim kurumları. Mahkemeler hem şerri hem batı tarzı. Kanunlar yönetim sistemleri hep ikilikli. Bu şekilde devam etseydi ki etti de çatışmalarla dolu bir iç yönetim, sürekli padişah değişimi ve sonu koskoca bir hanedanligin sonu oldu.. o nedenle sert ve keskin bir şekilde tek bir çatı altında bazı birimlerin toplanıp nizama girmesi gerekliydi.
İlk başta yine padişahlık keza halifelik simgesel bırakıldı. Zira bakarsanız halifeliğin kaldırilmasi çok sonradır. Çünkü bu hem büyük bir güç doğru kullanılırsa hem de büyük bir risk idi. Ki bu risk alınarak halifelik hemen kaldırılmadi. Ne zaman bakildi ki simgesel olarak kalmıyor, kendi kafalarina göre yazismalar sözler vaadler veriliyor. O zaman kaldırıldı..

Tekke ve zaviyeler de ise iş biraz devlete birazda kişilere yuklenilmeli. Çoğu tekke ve zaviye zaten başlı başına matbaayı bile kabul etmiyordu gavur icadı diye. Eski eserlerdeki osmanli alfabesine matbaya uyarlamakta teknik açıdan oldukça zor. İmkansız demiyorum. Ama zor emek gerektiren bir iş. Latin alfabesine gecilmesinij başka bir nedeni de bu. Matbaya uyumlulugun kolay olması. Daha çok kitap basımı, daha çok ilim yayılması vs. Bu nedenle Latin harfi kabulüyle hemen okuma yazma artmamistir. Ama ilimin yayilmasi gelişmelerin yayılması artmıştır.

Daha önce de söyledim. Geniş açıdan sanki o dönemde yaşıyormuş gibi düşünüp farklı farklı pencerelerden de olaya bakmak gerekir...