Maddi durum, itikadi düşünceyi etkiliyor olabilir mi?

Örneğin bildiğim, tanıdığım, tanıştığım, gördüğüm tekfircilerin çoğu fakir. Yani tekfircilik maddi durumu kötü ve gelir seviyesi az kimselerin arasında yaygın ve revaç buluyor.

Maddi durumu iyi olanların çoğu ise mürcie mezhebine yakın duruyor. Maddi durumu iyi olanlar arasında günahların bir değeri olmuyor. Ne yaparsan yap bir türlü dinden çıkmıyorsun anlayışı hakim.

Mesela kadercilik anlayışı fakirler arasında popüler bir düşünce. Kaderimde varmış...

Ama zenginler arasında kadercilik anlayışı pek yok. Hatta kader yok. Ben yaptım, ben kazandım, benim sayemde vb.

Buna sosyal durum da etki ediyor. Genç, bekar, babasından aldığı harçlıklarla geçinen, işi gücü olmayan veya sabit bir işi olmayan veya devlet kadrolarında çalışmayan kimselerin itikadi düşüncesi ile bunların aksine olanların itikadi düşüncesi farklı oluyor. Biri daha radikal, diğeri ise daha vasat bir çizgide oluyor.

Örneğin fakir bir genç radikal bir düşünceye, komünist bir zihne veya sosyalist bir anlayışa yakındır. Ama zengin bir genç ise komünist düşünceden uzaktır. Zengin bir genci komünist yapmanız zordur. Bu düşünceyi ona aşılamanız çok zordur. Ama fakir bir gence ister dini ister dünyevi bazı düşünceleri aşılamanız çok kolaydır.

Bugün sahip olduğun düşüncelerinin bir kısmı maddi durumun, refah seviyen, içinde yaşadığın toplum, takıldığın kişiler ve sosyal statünle iç içedir. Bunlar değiştiği gibi sen de değişirsin.

Özetle: Bazı düşüncelere doğru olduğu için değil, o günkü maddi ya da sosyal statümüz gereği sahibiz. Bu düşünceler değişebilir. Çok az kişi her koşulda aynı düşünceye sahiptir. Yani yedisinde neyse yetmişinde odur sözü çok az kişi için geçerlidir.