Daha tafsilatlı malumat vermem gerekirse İbni Ömer radıyallahu anhümâdan rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem adak adamayı yasakladı ve şöyle buyurdu: “O hiçbir hayır getirmez; yalnız onun sayesinde cimrinin elinden mal çıkarılır.” Hadisten Çıkarılan Hükümler: 1- “Adak adamayı yasakladı.” Yasaklamadan anlaşılan haram kılmadır, oysa hiç kimse adak adamanın haram kılındığı görüşünde değildir. Aynı zamanda bu yasaklama adağın hükmünü iptal edip onu yerine getirmeyi ıskat etmektir ki bu, bazıları gelecek olan birçok delilde verilen sözlerin tutulmasını emreden naslara ve verdikleri sözleri yerine getirenleri övmeye aykırı bir durumdur: “O kullar sözü (nezri) yerine getirirler ve şiddeti her yere yayılmış olan bir günden korkarlar.” (İnsan suresi ayet 7) İşte bu sebeplerden dolayı hadisi anlamada ve adağın hükmü konusunda ihtilaf edilmiştir. Hanefi mezhebine göre adak meşru bir kurbet olup meşruiyetinin sebebi yukarıda zikrettiğimiz delillerdir. Adak bir kurbettir (Allah’a yakınlaşma vasıtasıdır); çünkü namaz, oruç, zekât, hac, sadaka vb. bir kurbete sebep olur. Malikiler, mutlak olup herhangi bir şarta bağlanmamış ve tekerrür etmemiş adak hususunda Hanefilerle aynı görüştedirler. Hadisin buna göre olan manası Hattâbî’nin şu sözlerine uygun düşmektedir: “Bu sadece adağın hâlini tekit ve üzerine vacip olduktan sonra da onu yerine getirmede gevşeklik göstermeme hususunda bir uyarıdır. Hadisin kastı sadece adak adamanın dünyada kişiye bir fayda sağlamayacağını, bir zararı ondan uzaklaştırmayacağını ve Allah’ın hükme bağladığı bir şeyi asla geri çevirmeyeceğini bildirmektir. Buna rağmen kişi eğer adak adarsa onu yerine getirerek borçtan kurtulması gerekir. Müslümanlar, masiyet olmadığı sürece adağın yerine getirilmesi hususunda icma etmişlerdir.” Buhârî hazretleri hadisi, “Yalnız onun sayesinde cimrinin elinden mal çıkarılır.” ifadesinden dolayı “Adağı Yerine Getirme Bâbı”, yani adağı yerine getirmenin vacipliği, başlığı altında zikrederek bu hususa işaret etmiştir. Hanbelilerin mezhebine göre adak müstehap (hoş görülmüş) bir şey değildir. Onlara göre, hadisteki yasaklama tenzih içindir. Eğer adak (nezr) haram olsaydı, Allah nezri yerine getirenleri övmezdi. Çünkü eğer adak müstehap olmuş olsaydı, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ve önde gelen ashabı adak adardı. Malikilere göre mutlak adak, yani herhangi bir şeye bağlı olmayan ve tekerrür etmeyen adak menduptur. Tekerrür eden adak; kişinin mesela, her haftadan bir gün oruç tutmayı adamasıdır ki bu, hadis delil gösterilerek mekruh sayılmıştır. Söz konusu delillendirmenin nedeni, hadisin şarta bağlı adak olarak yorumlanmasıdır. Çünkü cahillerin, kaderin değiştirildiğini ve şerrin hayra dönüştürüldüğünü zannetmelerinden korkulan adak çeşidi budur. Tekerrür eden bir amelin adanmasına gelince; kişinin bunu, aleyhine vuku bulan cezadan dolayı ağır bularak zorla yerine getirmesidir. Adak konusunda Şafiilerin farklı görüşleri vardır. Araştırmacıların itimat ettikleri görüşe göre, teberrür adağı kurbettir ve menduptur. Leccâc adağı ise mekruhtur. Hadiste geçen “Yalnız onun sayesinde cimrinin elinden mal çıkarılır.” ifadesi, leccâc adağı olarak yorumlanmıştır. 2- “O hiçbir hayır getirmez.” Buhârî, Müslim ve diğerlerindeki rivayetlerin çoğundaki lafız şöyledir: “O hiçbir şeyi geri çevirmez.” Müslim ve diğerlerinde geçen bazı rivayetlerdeki lafız ise şöyledir: “O hiçbir şeyi ne öne alır ne de geriye bırakır.” Bu rivayetlerin hepsinde kastedilen şey aynı olup insanların içine düştükleri vehmi düzeltmektir ki bu, ikisi de doğru olup birbirlerine aykırı olmayan iki görüşte açıklanır: Birincisi; adak adayan kendine vacip kılmış olduğu kurbeti, istemiş olduğu şey karşılığında bir bedel olarak yerine getirir. İbadette asıl olan sadece Allah Teâlâ için yapılmış olmasıdır. İkincisi; söz konusu yasaklama, bazı cahillerin adağın kaderi geri çevirdiğini ve takdir edilmiş olanı engellediğini zannettikleri için zikredilmiş ve Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de böyle olduğunu zannedecek cahillerin bulunmasından korkarak onu yasaklamıştır. Anlaşıldığına göre, bu iki görüş şarta bağlı adağa mahsustur. Şarta bağlı olmayan mutlak adak ise bu kapsama girmez. Adakta ağırdan alma olmadığı sürece her türlü mahzurdan salim olur ve Hanefilerin, Malikilerin ve Şafiilerin kabul ettikleri üzere, teşvik edilen meşru bir kurbet hâline gelir. Şarta bağlanmış adakta ise zikrettiğim şeylerden dolayı korku vardır. Eğer böyle bir adakta Allah’a yakınlaşma iradesi ve bu tehlikelere karşı Allah’a şükretme hali varsa, aynı yukarıdaki gibi meşru bir kurbet olur. Bu tehlikelerden herhangi birinin bulunması, bütün âlimlere göre adağı kerahetle karıştırıp saflığını lekeler. Gördüğümüz kadarıyla bütün mezhepler bunda ittifak etmişlerdir, Allah daha iyi bilir. İşte bu yüzden, istenen şey elde edilmeden önce şarta bağlı olan adağı acil olarak yerine getirmenin iyi olacağını ifade etmişlerdir. Çünkü böyle yapmak Allah’tan sakınma bakımından daha iyidir ve istenen şeyi elde etmede en kısa yoldur, eğer Allah dilemişse.3- “Yalnız onun sayesinde cimrinin elinden mal çıkarılır.” Bu ifade, leccâc adağının bir çeşidi hakkında delil gösterilmiştir. Çünkü adak adayan bu adağı inat ederek yerine getirir. Bundan başka yukarıda geçmiş olan diğer mahzurlar hakkında da söz konusu ifade geçerlidir. Bu ifade aynı zamanda adağın yerine getirilmesinin gerekliliğine de delildir. Çünkü adanmış olan mal veya başka bir şey cimrinin elinden hayır olarak çıkarılır. Eğer yerine getirilmesi gerekli olmasaydı onun elinden çıkarılmazdı. Müslim’de geçen rivayetlerden birinde “şahîh/eli sıkı” İbni Mace’de ise “leîm/pinti” kelimeleri geçmektedir ki bunlar görüşümü desteklemektedir.