Hepimiz, tüm beyni olan canlılar gibi, işimize yarayan, hayatta kalmamıza ve ürememize destek verecek olayları zihnimizde işaretleyip o fırsatları daha çok kullanmamıza yardımcı olacak bir “ödül sistemi ”ne sahibiz. Temel olarak dopamin adlı bir kimyasal maddenin salgılanmasına dayanan bu sistem, zihinsel bir haz ve ödüllendirme etkisi oluşturur. Böylece dopamin salgılanmasına neden olan o davranışı tekrarlama olasılığımız artar.
Mizahın genel olarak hoşumuza gittiği açık bir gerçektir. Hoşumuza giden birçok şeyde olduğu gibi, mizahın da doğal bir sonucu olarak dopamin salgısı artar. Çünkü amigdala bölgesinin faaliyete geçmesiyle dopamin salgısı daha da tetiklenir. Ayrıca beyindeki dopamin miktarı aynı zamanda komik hadiselere nasıl tepki vereceğimizi de önceden belirler. Örneğin, ruh halimizin pek iyi olmadığı durumlarda beynimizdeki dopamin miktarı da düşüktür ve bu yüzden her zaman güldüğümüz türden espriler bize pek komik gelmeyebilir. Zira esprilere gülebilmek için, mutluluk hissedebilmeye uygun bir zihin yapısında olmamız gerekiyor.
Mekanizmasını henüz tam bilmesek de, açıkça bildiğimiz bir şey var: Topluluk içinde birlikte hareket etmekten, o topluluğun diğer bireyleri tarafından onaylanmaktan ve tabiri caizse “sırtımızın sıvazlanmasından” hoşlanıyoruz. Hoşlanmak, beynimizde başta dopamin adlı madde olmak üzere, birçok ödül ve motivasyon kimyasalının artarak salgılanmaya başlaması demektir. Daha doğrusu bu devreler, beyin dopamin salgıladıkça, o davranışı daha fazla yapmak için motivasyon sağlarlar. Çünkü o durum, beynimize “biyolojik varoluşumuz için avantajlı” olarak kodlanmıştır ve dopamin denen madde, bu mesajın “kimyasal” karşılığıdır. Mesela futbol karşılaşmalarında, binlerce kişinin tek bir olaya aynı anda kilitlenmesi, yapılan ritmik ve yüksek sesli tezahürat, heyecan ve coşku, bu tip kimyasalların en fazla etki gösterdiği ortamlardan biridir. Bazen öyle galeyana gelinir ki, vahşi bir hayvan sürüsünden bile beklenmeyecek denli yıkıcı sonuçlara neden olabilecek taşkınlıklara varan olaylar zinciri, hiç tahmin edilmeyecek nedenlerle tetiklenebilir.
__________________
Yunusça sevgimizden anlamayana cevabımız Yavuzca olacaktır...
|