Esrar bağımlılığı
Esrar nedir?
* ESRAR (Marijuana) kenevir bitkisi Cannabis Sativa’nın çiçek ve yapraklarının kurutulup doğranması ile oluşan yeşil ya da gri bir karışımdır.
* Torba içinde ya da preslenmiş bir şekilde satılır
* Haşiş kenevir bitkisinin reçinesinden yapılır.
* Reçine bitkiyi ısı ve kuruluktan koruduğu için Latin Amerika ve Orta Doğu gibi tropikal bölgelerde yetişen bitkilerde daha fazla vardır.
Haş yağı
Haşiş ya da marijuananın yağlı bir ekstresinden yapılır
Argoda “ot†denilir (grass pot herb weed boom Mary Jane gangster chronic)
Kullanım şekli
* Sigara olarak (cigaralık ya da joint adı verilir) ya da pipo çubuk içinde içilir.
* Son yıllarda sigaraların içi boşaltılıp ooooo gibi başka bir madde ile karıştırılmış halde esrar doldurularak hazır satılmaktadır.
* Bazıları esrarı yiyeceklere (kurabiye vs) karıştırır ya da demlemek için çaya karıştırır
Esrarın etkisinin başlaması
* Sigara ile içilince etkisi 10-20 dk’da başlar 2-3 saat sürer. Ağızdan alındığında etki gücü 1/3’dür ama etkisi 12 saat sürer.
* Esrar sakızımsı ve suda çözünemez olduğu için enjekte edilebilen bir preperata dönüştürülemez ve dolayısıyla damardan alınamaz.
Tarihçe
* Çin ve Hindistan’da İÖ 3. binden beri kullanılmaktadır. Geçmişte lifleri giysi yay kağıt yapımında kullanılmıştır.
* Taoizm’de zevk almak için kullanımı yasaklanmıştır.
* Dinsel ve büyü törenlerinde kullanılmıştır.
* Hindu Veda’larında tanrı Siva’nın esrarı bulduğu söylenmektedir.
* 11. yy’da Orta Doğu’da Sufiler vecd için kullanıyordu.
* Orta Doğu’da Sabbahiler denilen grup esrarı yoğun biçimde kullanıyordu. Devrin büyüklerüne yaptıkları suikastlarla ünlü olan bu grup verilen “Ashishin†adı haçlılar vasıtasıyla batı dillerine “assassin†yani suikastçi olarak geçti.
* Doğuda esrar binlerce yıldır batıda alkolün bulunduğu sosyal rolde olmuştur
* Afrika tarihinde de popülerdir. Napolyon’un Mısır’ı almasından sonra esrar Fransa’ya yayıldı.
* 19. yy’ın ortasında Paris’teki “Club des Hachichins†üyeleri arasında Victor Hugo Alexandre Dumas Theopile Gautier vardı.
* 18. yy’da ABD’de lifleri için yetiştirildi.
* 19. yy’da ilaç rehberinde nevralji gut tetanoz hidrofobi kolera epilepsi kore depresyon histeri delilik ve uterus kanaması için tavsiye ediliyordu. Migren ve morfin bağımlılığı için de öneriliyordu.
* Amerika’da 1920’lerde yasaklandı. Meksikalılar ve cazcı zenciler (Louis Armstrong vs) yoluyla popularize olması yasaklanmasında ırkçılığın etkili olduğu iddalarını doğurdu.
Aktif içerik
* Esrardaki temel aktif içerik THC (tetrahidrokanabinol).
* Birçok kanabinoid bileşiği (kanabinoller) içinde aktif olanı delta-9-tetrahidrokanabinol’dür.
Beyindeki biyolojik etkisi
* Bazı sinir hücrelerinin zarında THC’ü bağlayan reseptörler vardır.
* Norepinefrin ve Dopaminin sentezini alımını ve depolanmasını arttırır.
* D2 reseptörlerinin Dopamin agonistlerine afinitesini arttırır.
* ß-adr reseptörlerin adenil siklaza bağlanmasını arttırır.
* Ödül Yolağı adı verilen ve bağımlılıktan sorumlu tutulan beyin bölgesindeki Dopamin iletisini arttırır.
Epidemiyoloji
* Esrar ABD’de en sık kullanılan yasadışı maddedir.
* ABD’de lise son sınıfta esrar kullanım (deneme) oranı 1979’da %60.4’lük en yüksek noktadan 1992’de %32.62’ya düştü. 1989’da beyazlarda %40 siyahlarda %30 sıklıktaydı. Ancak sonra yeniden yükselişe geçti: 1997’de %49.6’ya ulaştı.
Etki
* Esrarın kısa vadeli etkisi verdiği haz etkisi (high) yanında bellek ve öğrenme güçlükleri algı bozukluğu düşünme ve problem çözmede zorluk koordinasyon kaybı kalp hızında artış anksiyete ve panik ataktır.
* Esrar hayvanlarda “popcorn†etkisine neden olur. Yani kobaylar önce flasid bir şekilde yere serilirler daha sonra tek tek spazm oluşarak yerlerinden havaya sıçrayıp geri düşerler.
Esrar: akut etkileri
Anksiyete huzursuzluk paranoya
Öfori (neşe hali) gevşeme şakacılık
Depersonalizasyon
Zaman akışında subjektif yavaşlama
Sersemlik boşlukta yüzme hissi
Bellek ve problem çözmede bozulma
Denge bozukluğu
Gözlerde kızarma
Salivasyonda (salya salgısında) azalma sık idrara çıkma kalp hızında artış
Sistolik hipertansiyon (büyük tansiyonda yükselme)
Postural hipotansiyon (ayağa kalkınca tansiyon düşmesi)
İştah ve susuzlukta artış intraokular (göz içi) basınçta azalma
Analjezi (ağrı hissinde azalma)
İllüzyon hallusinasyon psikotik eksitasyon depresyon panik
Ters etki
Bazı kişiler başka intoksikasyon belirtisi olmadan ters etki gösterebilir. Yoğun duygusal çöküntü paranoya hezeyanlar depresyon panik olur. Saatler günler sürer. Nadirdir genellikle ilk kez kullananlarda olur. Ağızdan kullanımda joint içildiği zaman olandan fazla görülür.
Anksiyete ya da psikoza yatkın olan kişilerde daha fazla ters etki görülür.
Flash-back (madde alındığında yaşanan duyguların madde kullanımı olmaksızın yeniden yaşanması) görülebilir.
Duyarlılık
Esrarın olumlu ya da olumsuz etki yapması herediteye bağlıdır. Tek yumurta ikizlerinin üzerindeki etki diğer ikizlerden daha fazla birbirine benzer. Maddenin ulaşılablirliği beklentiler arkadaş etkisi sosyal bağlar gibi çevresel faktörler de bu etkide önemlidir. Diğer taraftan 18 yaş öncesi aile çevresinin esrarın kişiye etkisinde rolü olmadığını gösteren çalışmalar da vardır.
Esrarın İnsan Vücuduna Etkileri
Beyne etkisi
Esrar algısal bilgilerin hipokampusa girişini ve işlenmesini baskılar. Böylece öğrenme bellek ve algıların duygu ve motivasyonla entegre olmasını sağlayan limbik sistem etkilenir. Ayrıca hipokampusa bağlı olan öğrenilmiş davranışlar bozulur.
Esrarın uzun süreli kullanımı beyinde diğer maddelerinkine benzer değişiklikler yapar.
Akciğere etkisi
Düzenli olarak esrar kullananlar sigara tiryakileriyle aynı solunum problemlerini yaşar: Kr öksürük balgam kr bronşit.
Kr kullanım AC dokusunu tahrip eder.
THC içeriğinden bağımsız olarak esrar ile alınan katran ve CO miktarı sigaradan 3-5 kat fazladır. Bu durum esrarın derin çekilmesine ve akciğerde tutulmasına bağlı olabilir.
Kalp hızı ve kan basıncına etkisi
Esrar kalp hızı ve kan basıncını arttırır. Kokainle birlikte kullanıldığında bu etki çok daha belirgindir.
Öğrenme ve sosyal davranışa etkisi
Bir çalışmada yoğun esrar kullanan üniversite öğrencilerinde dikkat bellek öğrenme yetileri esrarı bıraktıktan en 24 saat sonra bile bozuktu.
Esrar kullanan liselilerin başarısı daha düşük aykırı davranışları daha çok; suç işleme oranları agresyon ve isyankarlıkları fazla; ebeveyn ilişkileri daha kötü suç işleyen ve madde bağımlısı kişilerle arkadaşlıkları fazladır.
Esrarın kendisinin agresyona ya da “amotivational syndrome†denilen isteksizlik ve uyuşuklukla giden bir hale neden olup olmadığı tartışmalıdır.
Kanabis intoksikasyonu tedavisi
Panik durumu ve toksik psikoz sakin bir şekilde konuşup ikna edilerek geçirilebilir.
Benzodiyazepinler ve Haloperidol şiddetli belirtileri kaldırır.
Kan ve İdrar düzeyleri
Sigara ile içilince kanda bir kaç dakikada zirve yapar saatler içinde hızla düşer. Oysa atılma yarı ömrü 30-50 saattir. Kanda hızlı düşüş dokulara yayılmaya bağlıdır.
Ara sıra kullananlarda idrarda günlerce atılır. Kronik kullanıcılarda 1 haftadan fazla idrarda saptanabilir.
Kanabis yoksunluğu
* Tartışmalıdır.
* Emosyonel labilite (duygusal değişkenlik) anksiyete huzursuzluk uykusuzluk anoreksi (iştahsızlık) bulantı kusma ishal tremor (titreme) hiperrefleksi (refleks artışı) terleme salivasyon (salya artışı) görülür.
* Aş erme (craving) yeniden esrar kullanmak için ani ve çok güçlü bir arzu sıktır.
Tıbbi kullanımları
- Antikonvülzan: epilepsi nöbetlerini azaltır.
- Antiemetik: bulantıyı giderir
- Analjezik: ağrı kesicidir
- Kanserli hastalarda öforizan (neşe verici)
- Astımda brokodilatör (solunum yollarını açıcı)
- Glokom teavisinde göz içi basıncını azaltır.
* Dronabinol (delta-9-THC) ağızdan alınır diğer antiemetiklerden ve sigara olarak içilen esrardan daha az etkilidir.
Esrar bağımlılığının tedavisi
* Spesifik tıbbi tedavisi yoktur.
* Bağımlılıkta kullanılan genel sosyal ve psikolojik yaklaşımlar geçerlidir.
* Tedavi yararlıdır.
Mitler ve Gerçekler
1. Esrar bitki olduğu için güvenlidir.
Gerçek: Birçok bitki insan için zehirlidir.
2. Esrar kullanıcıları diğer uyuşturuculara geçmez.
Gerçek: Esrar diğer uyuşturuculara başlangıç noktasıdır.
3. Esrarın etkisi birkaç saatte geçer.
Gerçek: Esrar vücutta depolandığı için etkisi günlerce haftalarca sürebilir.
4. Esrar stresi giderir.
Gerçek: Diğer uyuşturucularda olduğu gibi esrar sadece problemlerle yüzleşmeyi geciktirir. Depresyon yapabilir.
5. Esrar alkolden güvenlidir.
Gerçek: Esrar karsinojen bileşikler içerir ve diğer maddelere güvenli bir altenatif olarak düşünülmemelidir.
6. Esrar zihni açar.
Gerçek: Esrar zihni sisli hale getirir; bellek konuşma anlama ve karar verme yeteneğini bozar.
7. Bugün esrar eskiden olduğundan daha daha güvenlidir.
Gerçek: Zirai gelişmeler esrarın potansını arttırmış ve başka tehlikeli bileşikler eklemiştir.
Esrar yanlısı lobilerin iddaları ve cevaplar:
Dekriminalizasyon (esrarın suç sayılmaması) kullanımı arttırmaz
Esrar yanlıları yasal kısıtlamaların kaldırılmasının kullanımı arttırmayacağını idda etmektedirler. Tarih ve sağ duyu tersini söylemektedir. Halen esrar kullananlar yasayı saymamasına rağmen yasak olduğu için esrar kullanmayan pek çok sayıda vatandaş da vardır. Yasal kısıtlamaların kaldırılması ve bunun sonucu kaçınılmaz olarak ürünün pazarlanması ve reklam bazı kişilerin kullanmasına yol açacaktır. 1970’lerin sonunda ABD eyaletlerinin yarısında esrar kullanımını yasaklayan kanunlar kaldırıldıktan sonra Amerika’da esrar kullanımı hiç olmadığı kadar arttı. 1980’lerin sonunda bu esrarın tekrar yasaklanmasıyla kullanım önceki düzeyinin üçte birinin altına düştü.
2. Esrar içmek risksizdir.
Dumanı çekilerek içilen herşey sağlığa zararlıdır. İntoksike edici tüm maddeler zihni bulandırır ve kaza riski doğurur. Bunun tersini söylemek gerçeği inkardır. Son çalışmalar esrar kullanımı ile akciğer kanseri arasında güçlü bir bağ olduğunu ortaya koymuştur (Sridhar KS et al. Journal of Psychoactive Drugs26: 285-289 1994).
Esrar kullanımının kronik bronşit düşük hormon seviyeleri vücüdün savunmasını sağlayan imün sistemin aktivitesinde azalma ve daha başka ciddi sağlık sorunlarına yol açabildiği bilinmektedir.
Esrara bağlı tek bir ölüm bildirilmemiştir
Esrarın aktif maddesi olan THC ölüme sebep olabilecek akut yüksek dozlar oluşturmasa da esrarın kimseyi öldürmediğini idda edenler esrar kullanımının neden olduğu trafik kazalarına ve akciğer kanserine bağlı ölümleri göz ardı etmektedirler. Üstelik esrar kullandıktan sonra suç işleyerek ölenler ya da bunların öldürdükleri de cabası. Uyuşturucu satışı ile ilgili suçlar bir yana bırakılsa da ABD’de işlenen suçların yarısında suçluların o sırada bir madde etkisinde olduğu (ki bunun en azından bazısı esrar ile) bildirilmektedir. Esrar belki sigara ve alkol gibi insanları öldürmemektedir ama kesinlikle ölümlere neden olmaktadır.
Esrar mucize bir ilaçtır
Esrar kullanımını yasal hale getirmeye çalışanlar son zamanlarda esrarınn aktif maddesi olan THC’nin sözde “tıbbi yararları†üstünde duruyorlar; örneğin bazı kemoterapi hastalarında bulantının kontrol edilmesi glokom tedavisi gibi. THC’nin başka ilaçlarla elde edilemeyen bazı tıbbi yararlarının olduğunu ve esrarlı sigaraların reçete ile satılan bir ilaç olması gerektiğini öne sürmekteler.
‘THC’nin tıbbi kullanımı’ iddasını çürütmeye geçmeden önce herhangi bir ilacı alma yolu olarak sigara kullanımını sorgulamalıyız. Bu yolla alınan ilacın yarısından fazlası yanma ile yok olur geriye kalanı da dumanın içindeki toksik katran ve partiküllerle karışır. Başımız ağrıdığında aspirinli sigara ya da iltahap için penisilinli sigara içmiyoruz. Her türlü dumanı içine çekmek sağlığa zararlıdır. Duman olarak çekme ilacı almak için etkisiz ve potansiyel olarak öldürücü bir yoldur.
Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün düzenlediği ortak karar panelinde esrarın potansiyel tıbbi kullanımı ele alındı ve şu sonuçlara varıldı:
‘Mevcut preklinik ve insan çalışmaları dikkatle incelenmesi sonucunda sigara olarak kullanılan esrarın glokom terapisiAİDS ile birlikte görülen kilo kaybı kanser kemoterapisinin neden olduğu bulantı ve kusma Multiple Sklerozdaki spastisite ya da dirençli ağrıda mevcut tedavilere üstün olabileceğini düşümdüren bir delil bulunmamıştır’ (Voth EA Marihuana and its reviews. JAMA: Journal of the American Medical Association 332:274 1995).
Bilim adamlarının bu ortak kararına rağmen esrarın aktif içeriği olan THC’yi tablet olarak hastalarına yazmak isteyen Amerikalı doktorlar için bu ülkede Marinol (dronabinol) isimli yutularak alınan bir ilaç mevcuttur. Bu seçenek THC’nin daha etkin olarak emilmesini sağlar ve dumanı içe çekmekle ilgili sağlık problemlerini önler. Esrar kullanımı destekçileri bu seçeneği sevmezler çünkü tablet alımı pek zevk vermez duygudurumunu yükseltmez.
Esrarın idda edildiği gibi astım tedavisinde kullanılması ise mantığa aykırıdır. Dumanın içe çekilmesi astım hastalarında ciddi problem doğurur.
Kenevir: dünyayı kurtaracak ürün
Esrar yanlılarının son taktiklerinden biri de kenevir bitkisinin giysi ve kağıt yapımında gerekli liflerin üretimi ya da protein bitkisel yağ kaynağı olarak ekimi gibi ekonomik nedenlerle yetiştirilmesini savunmaktır. Çevrecilerin de desteğini almak için bunun ekolojik denge için de yararlı olduğunu öne sürerler.
Anlamlı bir gayret ve kimyasal muameleye tabi tutmakla kenevir bitkisinin liflerinden kumaş üretilebileceği doğrudur. Bu lifler doğal olarak oldukça kabadır ve kimyasal ya da fiziksel olarak yumuşatılması gerekir. Orta çağlarda günah işleyenler kendilerini bir tür cezalandırma amacıyla kenevirden yapılmış kaba giysiler giyerlerdi. Bu hafif bir işkence yoluydu. Kenevirden elde edilen bu kaba kahverengi liflerin beyaz yumuşak pamuk ya da yüne üstün olduğunu savunmak saçmadır. Bu lifleri toplumda herkesin kabul edebileceği bir kumaş haline getirmek ekonomik olarak pratik değildir.
Benzer şekilde belli bir çabayla bu liflerden kağıt yapmak mümkündür. Ancak kağıt yapmak için elli yılda bir ormanları kesmek bile yıllık bir ürünü ekmek gübrelemek ilaçlamak ve biçmekden çevreye daha az zarar verir.
Esrarın üretildiği kenevir bitkisi metrekare başına mısırdan çok daha az ürün verir. Bu nedenle yiyecek ve bitkisel yağ kaynağı olarak kullanıımı.
__________________
Kaybettiklerim arasında en çok kendimi özledim, oysa ne güzel gülerdim..
|