Ümeyreyi kamçılamak (istimna) Ümeyre kelimesi: El ile istimna etmekten kinayedir. Kamusda bunun anlamı böyledir. (Ellisan) da yazıldığına göre, ona (Elhadhada) da derler. Lügat kitaplarının ifadesine göre, bu, her ne kadar yaygın bir halde değildiyse de eskiden Araplarca bilinirdi. ‘’ Elini nikah eden melundur’’ hadisi, bu anlama delalet etmektedir. Said bin Cübetr şöyle rivayet eder: ‘’Zekerleriyle oynayan millete, Allah azap edecektir.’’ Ata şöyle rivayet eder: ‘’Bir milleti duydum ki, kıyamette elleri gebe olarak dirilirler; zannedersem onlar elleriyle istimna eden kimselerdir ‘’ dedi.
Alusi ve Hazin gibi alimlerde bunu bu şekil izah etmişlerdir. İstimna; akıl ve cisimlere son derece zararlı olan gayet kötü bir alışkanlıktır ki, bu alışkanlık, daha çok aylak dolaşan, evlenmeğe mali durumları müsait olmayan kimselerde görülür.
Böyle olan kimselere Allah sabır ve tahammül tavsiye ederek onların iffetli olmalarını emretmiştir:
‘’Nikaha (evlenmeğe) çare bulamayanlar, Allah kendilerini fazl (ve ihsanından) zengin kılıncaya kadar iffetlerini muhafaza etsinler.’’ (Nur suresi 33.ayet)
Tabiplerin reisi olan peygamber efendimizde, bunun çare ve ilacını bizlere şu hadisi ile anlatmıştır:
İbn-i Mesud peygamberden şöyle nakletmiştir:
‘’Ey gençlik topluluğu! İçinizden her kimin evlenmeğe gücü yeterse evlensin. Çünkü o, (evlilik) gözü, (harama bakmaktan) daha müessir şekilde men eder. Her kiminde evlenmeye gücü yetmezse o oruç tutsun. Çünkü Oruç, onun için bir vica (iğdiş) ameliyesidir. İğdiş ameliyesini husule getirdiğini sağladığı için peygamber orucu bu yönden ona benzetmiştir.
Bu kötü alışkanlığın hükmüne gelince:
Ulema çoğunluğu, el ile istimna etmenin haram olduğuna kail olmuşlardır. (Sübülüsselam) da (Yazan :Ebu İbrâhim İzzeddin Muhammed b. İsmâil Emir Es-San'âni) bunu izah eden büyük alim, bunun nedenini şöyle izah etmiştir:
‘’Eğer o mubah olsaydı, din, buna bir yol gösterirdi; çünkü o her bakımdan daha kolay bir şeydir.’’
Ulema bunun haram olduğunu şu ayetle ispat etmeye çalıştılar:
‘’ (Öyle Müminler) ki onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki, Zevcelerine yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar bu takdirde kınanmış değildirler. = halde kim bunların ötesini isterse, şüphesiz onlar, haddi aşanlardır.’’ (Müminun suresi, 5,6,7. Ayet)
(Bundan başkasını) anlamında olan (Verea zalike) bu istimnanın hükmünü içine almaktadır.
İmam-I Nesefinin bu husustaki görüşü şu merkezdedir:
‘’Bu, el ile istimna etmenin haram olduğunu gösteriyor.’
Evet, bu ekseri ulemanın görüşüdür. Said bin Cübeyr ile Atadan da aynı rivayet nakledilmiştir.’’
El Kurtubi tefsirinde, HUrmile bin Abdülaziz’den şöyle naklediliyor:
‘’İmam Malik’e Ümeyreyi kamçılayan (İstimna eden kimsenin hakkında) sorduğumda ban şu ayeti okudu (Yani yukarıda zikredilen ayet.)
İmam-I Şafi’nin yeni içtihadına göre, o haramdır.
İbn-i Hanbelden, onun cevazı nakledilmiştir. Güya demiş olsun ki, o fasd ve hecame gibi, bedenden çıkarılan bir fazlalıktır.
Bu, Kurtbi ile Alusinin tefsirlerinde zikredilmiştir. Ben şahsen Hanbelilerin fıkıh kitaplarında böyle bir şeye rastlamadım.
(Ed-Dur) un şerhinde oruç ve hudud babında, Hanefilere göre bunun haram olduğu anlatılmaktadır. Delil olarak da Resul-i Ekrem’in şu hadisini gösteriyorlar:
‘’Elini nikah eden melundur.’’ Bunda hazir vardır, ancak zinadan korktuğu için bu işi yapmış ise vebale girmediği memuldür.
Allame İbni Abidin, Fakih Ebilleys de şöyle nakleder:
‘’Onu, kalbini meşgul eden müfrit şehvetini kırmak için yapıyorsa, kendisi, karısı veya cariyesi olmayan bir bekarsa veyahut karısı bulunup da ona herhangi bir özründen dolayı yaklaşamıyorsa umarım ki o günaha girmez.’’ Yani bu işli işlediğinde azaba müstahak olmaz. Fakat onu, sırf şehveti celp etmek için yaparsa, o zaman günahkarın ta kendisidir.’’
Cumhur ulemaya göre el ile istimna etmek haramdır.
Hanefiler ile İmam Ahmet’ten ihtiyaç ve son derece zaruret hallerinde bunun caiz olduğu nakledilir.
(İslami Araştırmalar Şeri Fetvalar Yazan: Haseneyn Muhammed Mahluf)