Sedef genetik bir hastalık



Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nihal Kundakçı, genetik yatkınlığın ve travma gibi bazı dış faktörlerin sedef hastalığına neden olabildiğini belirtti. Kundakçı şöyle konuştu: "Enfeksiyonlar, bazı bakteriler ve hormon yapısındaki değişiklikler sedef hastalığını tetikleyebilir. Bu hastalık, her yaş grubundan ve cinsiyetten insanı etkileyebilir."



SEDEF HASTALIĞI (PSORİASİS)



Psoriasis de denen sedef, hastalığın bulunduğu yerde kızarıklık şeklinde kendini gösteren, zaman zaman ortaya çıkan, müzmin bir deri hastalığıdır. Derinin üst tabakasının kalınlaşıp, büyümesiyle sedef renginde kabuklanmalar görülür. Deri birkaç günde bir kendini yenilemeye başlar. Derinin üstünde ölü hücre tabakası artmıştır.



Vücudun bir çok bölgesinde belirtisi görülse de, sıklıkla dirsekler, dizler, saçlı deri, bel bölgesi ve tırnaklarda ortaya çıkar. Bazı hastalarda hafif, bazılarında şiddetli seyreder. Vücudun bir çok yerinde sedef şeklindeki kızarıklık ve kabuklanma görülebilir. Tedavi edilebilir bir sorundur.

Toplumun ortalama yüzde 2'sinde görülür. Bu durum hastalığın ne kadar sık görüldüğünü ortaya koyar. Genç yaşta ortaya çıkma ihtimali daha fazladır. Ailede bu hastalığın olması, sedef hastası olma eğilimini arttırır. Ayrıca sedef, mikropların neden olmadığı bir hastalık olduğundan, bulaşıcı değildir.



SEDEF HASTALIĞININ SEBEPLERİ VE TETİKLEYİCİLERİ



Hastalığın, kesin olarak sebebi bilinmemekle beraber, beyaz kan hücrelerindeki bir anormallik sonucu gelişebildiği düşünülmektedir. İltihap oluşur ve deri dökülmeye başlar. Deride meydana gelen kesikler, kaşıma, aşırı güneş yanması sonucu ortaya çıkabilir. Mikrobik bir hastalık değildir ve açık bir yara şeklinde değildir. Diğer insanlara bulaşması, onların sağlığında herhangi bir sorun oluşturması söz konusu değildir.



Yaralanmalar, tramvalar, bazı hastalıklar (eklem romatizması, mikropların neden olduğu hastalıklar, boğaz enfeksiyonu) ve kanser gibi bazı hastalıklarda kullanılan, bağışıklık sistemini azaltan ilaçların kullanılmasıyla sedef riski artar. Özellikle streptokok türü bakterilerin yol açtığı infeksiyonlar sonucu ortaya çıkabilir.



Bunların dışında stres, önemli bir faktördür. Ani şoklar, psikolojik bozukluklar sedefin daha da şiddetlenmesine yol açar. Sedefin ortaya çıkmasında ya da şiddetlenmesinde bazı ilaçlar da rol oynamaktadır. Ayrıca kalsiyum azlığı, hormonal etkilerin sedefin oluşumunda etkili olduğu düşünülmektedir.



HASTALIĞIN BELİRTİLERİ



Sedefin değişik şekilleri vardır. Her sedef birbirinin aynısı değildir. Çocuklarda, yetişkinlerde, yaşılarda farkli özellikler gösterebilir. Çocuklarda kırmızı renkli, kepekli beliritler vardır. Yetişkinlerde ise hastalığın bütün belirtileri görülür. Kabarıklıklar giderek genişler ve kabuklanmalar ortaya çıkar. Yaşlılarda daha büyük çapta belirtiler görülür. Deri kalınlaşmıştır.



Deride; sınırları belli, pembe renkli bir plak, yüzeyinde gümüş renginde kabarıklıklar ile karakterizedir. Bu oluşum, kurudur ve kazınırsa kanayan noktalar şeklindedir. Elinizi, derinize sürttüğünüzde toz gibi olur. Daha önce belirttiğimiz yerlerde sıklıkla görülür. Tırnak yüzeyinde küçük çukurlanmalar vardır ve tırnak, yatağından ayrılır. Kalınlaşan ya da kırılan tırnak değişiklikleri görülür. Hatta sararma mevcuttur. Tedavisi kolay değildir.



Ayrıca kasıklarda, koltuk altında, genital bölgede hastalığın belirtisi ortaya çıkabilir. Sedef hastalarında, eklem iltihaplanması görülme ihtimali az değildir. Bazılarında bu iltihaplanma, hareket kısıtlılığına yol açar. Dolayısıyla eklem ağrısı da hastanın şikayetleri arasındadır.



Guttat sedef hastalığı: Deride küçük, kırmızı ve kabuklu kabarıklıklar oluşur. Genelde çocuklara görülen bu durum zamanla kendiliğinden geçer. Boğaz iltihabından sonra görülmesi niçin çocuklara görüldüğünü açıklamaktadır.



SEDEF HASTALIĞI TANISI



Tanı konması için öncelikle bir cilt hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekir. Yapılan fiziki muayene ile hastalık teşhis edilebilir. Hastalığın nadir de olsa tanısı konması güçleşebilir. Bu durumda deriden parça alınarak yapılan tetkikler sonucu tanı konur. Genelde kan testi yapılmaz.

hastalığın şiddeti, seyri, yerleştiği yer hastalığın tipi ve uygulanacak tedavini şekli için fikir verir. Uygun tedaviyle kontrol altına alınsa da kronik bir hastalıktır ve hastanın yaşamını etkiler.



SEDEF TEDAVİSİ



Öncelikle tedavinin ne şekilde yapılacağına karar verilir. Bunun için hastanın yaşı, hayat tarzı, hastalığın seyri ve şiddeti dikkate alınır. Bu hastalığın tedavisindeki amaç; derinin dökülmesinin önüne geçilmesi ve iltihap oluşumun azaltılmasıdır.



Kullanılan losyon ve kremlerle kaşıntının ve deri üzerindeki kabarıklığın giderilmesi amaçlanır. Ayrıca doktorunuz, deri üzerine uygulanacak bazı ilaçlar verebilir. Bunlara kesinlikle uymanız gerekir. Gerek gördüğü takdirde bu ilaçlarla beraber fototerapi denilen güneş ışığı da kullanılır. Bunu hastanede doktorunuz kontrolünde uygulamalısınız. Yoksa güneş ışığının fazlası zarar verebilir ve hastalığın şiddetini arttırabilir.



IŞIK TEDAVİSİ



Sedef hastalığında lokal ışık tedavisi kullanılır. Sadece sedefli bölgeye uygulanır ve böylece diğer deri bölgelerinde oluşacak yan etkilerin ortadan kaldırılması amaçlanır. Hastaların bir çoğu tedaviye direnç gösterir fakat az sayıda sedefi vardır. Bu hastalarda kullanılan ışık, ultraviole B'dir. Bu sistem bir çok hastada etkilidir ve başarılı sonuçlar alınır. İlaç ya da krem tedavisi uygulanıp bırakıldığında hastalık tekrar kendini gösterir.



Lokal ışık tedavisinde sedefli bölgeye bir kaç dakika ultraviole B verilir. İlaç kullanmaya gerek olmayan bir yöntemdir fakat iyileşmeyi hızlandırmak için bazen kremler veya ağız yolundan alınan ilaçlarla birlikte uygulanır. Seans sayısı kişiden kişiye değişmekle birlikte yaklaşık 8-10 kere uygulanır. Tedaviden sonra uygulama yerlerinde kızarıklık görülse de hasta normal yaşamına devam eder. Son yıllarda avrupada yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.







Stres sedef hastalığını tetikliyor



Yakaladığı kişiden hayat boyu ayrılmayan bir hastalık olan sedef; en çok 20-40 yaş arasında görülüyor.







Yakaladığı kişiden hayat boyu ayrılmayan bir hastalık olan sedef; en çok 20-40 yaş arasında görülüyor. On Klinik Dermatoloji Uzmanı Dr. Türkan Aksöz, sedefle ilgili şunları söyledi: "Sedefin belli bir derecede genetik olduğu, hayatın herhangi bir anında geçirilen fiziksel ya da psikolojik travmaların bu hastalığı tetiklediği düşünülmektedir. Bunların başında stres gelir. Stres; sedefin başlamasında, sürmesinde ve alevlenmesinde çok önemli bir etken niteliği taşımaktadır."