Gerek pratisyen, gerek dahiliye hekimleri, gerekse gastroenterologların en sık karşılaştığı şikayetlerden biri karın ağrısıdır. Pek çok durum karın ağrısına yol açabilir. Ağrının kaynağı; anamnez, fizik muayene, laboratuar ve radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılarak belirlenmelidir.



Akut batın; karın boşluğunun iç kısmını döşeyen ince bir zar olan peritonun aniden irritasyonuna (tahrişine) sebep olan bazı batın hadiselerinin varlığını içeren medikal bir terimdir. Akut batın tablosu, bir çok sebeplerle ortaya çıkması yanında esas olarak yaralanmalar, cerrahi ve jinekolojik (kadın hastalıkları) nedenler ve bazı batın içi hastalıklar nedeniyle oluşur. Akut batın hadisesi karın zarı iltihabı ile sonuçlanır ve şiddetli ağrıya sebep olur. Akut batın mümkün olduğu kadar en kısa zamanda teşhis ve tedavi edilmelidir.



Karın ağrısında birinci kural yaşamı tehdit eden nedenlerin dışlanmasıdır (örneğin yırtılma, delinme, tıkanıklık). Ayırıcı tanıda akciğer hastalıkları ve kalp krizi unutulmamalıdır. Karın ağrıları seyrine göre akut ya da kronik olarak ikiye ayrılabilir. Akut karın ağrıları hızlı ve etkin bir şekilde değerlendirilmelidir.



Akut Batının Belirti ve

Şikayetleri:



* Noktasal veya yaygın karın ağrısı

* bölgesel veya yaygın karın hassasiyeti

* iştahsızlık, bulantı, kusma

* Hareket sırasında karında ağrı ( Bu nedenle hasta sert bir şekilde uzanmış olarak bulunur.)

* Yüzeyel ve hızlı solunum

* Hızlı nabız

* Düşük kan basıncı

* Gergin batın

* Yansıyan ağrılar

* Ateş

* Kabızlık



Akut karın tanısı konurken iyi bir anamnez, fizik muayene ve gerekli laboratuar çalışmalarının yapılması çok defa yeterlidir.



Akut Karın Hastalıklarında

Yapılan bazı Yanlışlıklar:



1.Yanlış Yönlendirme: Daha önce tanısı konularak hekime gelen ve hekimin yanlış olabilecek bu tanının etkisinde kalması söz konusu olabilir.Hekim kendi bulgusuna ve bilgisine göre hastayı değerlendirmelidir.



2.Yapılmış olan ağrıkesici, sancı giderici ve antibiyotikler: Akut karın hastalığının seyrini değiştirerek yanılgıya sebep olabilirler. Ayrıca lavman ve mühsil verilmesi de akut karın hastalıklarında komplikasyonların ortaya çıkmasını çabuklaştırabilir.



3.İzlem Yapılmaması:Açıklığa kavuşturulmamış ve nedeni tam belirlenmemiş akut karın hastalıklarından kuşkulanıldığında, yapılacak en akıllıca iş hastayı izleyip, röntgen, biyokimyasal incelemeler ve ultrasonografi gibi tetkikleri tekrarlayarak başlangıçta saptanamayan bir patoloji sonradan belirlenebilir.



4. Uygun müdahaleyi zamanında yapmamak:Buna bağlı olarak akut karın hastalıklarında yanlış tedavi yollarına başvurulması (akut apandisiti antibiyotikle tedavi etmek gibi) komplikasyonların ortaya çıkmasına neden olur.



Anamnez (sorgulama) bulguları:



Ağrı, akut karında en önemli semptom ağrıdır. Hastanın hikayesi alınırken ağrının başlangıç tarzı, yeri, yayılımı, niteliği tanıda önemli ipuçları verir. İçi boş olan organ delinmelerinde ve karın ana atardamar balonlaşması yırtığında çok ani başlayan ve yırtıcı karakter gösteren bir ağrı vardır. Barsak, safra kesesi sistemi ve böbrek tıkanmalara bağlı ağrılar ise daha çok ani-şiddetli tarzında olup ani başlayan şiddetli bir şekildedir.



İltihaplı hastalıklara bağlı akut karın tablosunda ise ağrı sinsi başlar, yavaş yavaş ve giderek şiddetlenir. Ağrı belirgin şekilde noktasal veya yaygın olabilir. Akut batınlı hastada ateş görülebilir. Barsak fıtığı ve safra kesesi iltihaplı hastada ateş daha belirgindir. Akut apandisitli hastada apandiks patlaması olana yada apse oluşuncaya kadar ateş olmayabilir.



Anamnezde (sorgulamada) ağrının niteliğide (yanıcı, batıcı, kıvrandırıcı, künt...vb.) öğrenilmelidir.



Ağrının başlangıç yeride önemli bir bulgudur. Akut safra kesesi iltihabında ağrı sağ üst tarafında başlar ve sağ kürek kemiğine doğru yayılır. Akut apandisitte ise ağrı önce mide bölgesinde hissedilir. Sonra sağ alt tarafa çukurda yer alır.



Batın içi organların kuvvetli kasılmalarına bağlı gerilme reseptörlerinin uyarılması ile kolik tarzında ( şiddetli, aralıklı, kramplı ağrılar) ağrılar meydana gelir.



Anamnezde ayrıca hastanın ağrıkesici veya herhangi bir ilaç alıp almadığı sorgulanmalıdır. Bilinçsizce kullanılan ağrıkesiciler nedeniyle var olan şikayetlerin bazıları gizlenebilir yada ağrının geçtiği zannedilebilir.



Tüm bu soruların yanıtı tanıyı önemli ölçüde kolaylaştırır. İlk anda hastalığın adını koymak gerekmez. İlk yapılması gereken şey sebebin medikal mi yoksa cerrahi mi olduğunu tespit etmektir.



Anoreksi: Akut batında iştahsızlık oldukça sabit bir bulgudur. Özellikle akut apandisitte iştahsızlığın varlığı sorgulanmalıdır.



Bulantı-Kusma: Akut pankreatit ve akut safra kesesi iltihabında oldukça sık görülür.



İshal-kabızlık: Akut batın genelde kabızlıkla beraberdir.



Bayan hastalardaki akut batın hallerinde mutlaka jinekolojik anamnezde (sorgulama) alınmalıdır. Çünkü jinekolojik problemler (dış gebelik yırtığı, düşük...vb durumlar şiddetli karın ağrısı ile karakterize problemlere yol açabilmektedir.



Fizik muayene

Akut batında iyi bir muayene yapabilmek için tanı kesinleşinceye kadar ağrıkesici ve rahatlatıcı yapılmaması önerilir. Ancak küçük çocuklarda rahatlama yapmadan muayene bazen mümkün olmamaktadır. Muayene hasta yatar pozisyonda ve bacaklar karna doğru çekilecek konumunda yapılır.



Akut Karın Hastalıklarında

Özet Olarak:



- En sık görülen hastalıkları öncelikle düşünmek yararlı olur. Akut apandisit, akut safra kesesi iltihabı, mekanik barsak tıkanması ve ülser delinmesi en sık akut karın yapan hastalıklardır.



- Gerektiğinde, tam olarak tanısı konulmamış akut karın şüpheli hastaları gözlem altında tutarak izlemelidir.



- Gereksiz ilaç ve girişimlerden kaçınılmalıdır.



- Akut karın hastasını ele alırken önce anamnez (sorgulama), sonra muayene ve ardından gerekli incelemeler yapılmalıdır. Hikaye hekime yön verir, muayene genellikle tanıya götürür veya yakınlaştırır.