Günümüzde spor faaliyetleri ve fiziksel form hedefleyen egzersizler rağbet gördükçe diz yaralanmaları da her yaştaki insanlarda gittikçe daha sık görülmektedir. Diz eklemi vücuttaki en büyük eklemdir.



Diz eklemi 3 kemikten oluşmaktadır. Yukarıda uyluk(femur) kırığı aşağıda bacak(tibia) kemiği ve öndeki parça diz kapağı(patella) kemiğidir. Diz eklemi fleksiyon ve ekstansiyona

izin veren menteşe tipi eklem olmasına rağmen,hareket esnasında rotator eklem fonksiyonu da gösterir.



Eklem yüzleri birbirlerine çok uygun olmadığı için eklem yardımcı dokularla güçlendirilmiştir. Bunlar diz eklemi bağları (Ligamentler) ve çukur şeklindeki kıkırdaklar (Menisküsler)dir.



ANATOMİ:



Her dizde iç ve dış olmak üzere iki adet fibrokartilajinöz yapıda bulunan menisküsler

vardır. Menisküsler yarım ay şeklinde, periferik kısımlarının koveks ve kalın içe doğru incelerek seyreder (enlemesine kesitlerde) üçgen biçiminde olup tibia eklem yüzünün 3/2 örtecek şekilde yerleşir.



Menisküsler kompresyona direnç gösterecek biçimde yoğun sıkı örgü şeklinde kollajen lifleri bulunan elastikiyeti olan ve önemli görevleri üstlenmiş yapılardır. Menisküslerin şok abzorbe edici görevi, eklem kıkırdaklarının beslenmesine yardımcı diz stabilitesini sağlar ve yükün daha geniş bir alana dağılmasını ve eklem kıkırdaklarının yüksek basınçtan korunmasını sağlar.



ETYOPATOLOJİ:



Menisküs yırtıkları her yaşta görülebilmektedir. Ancak oluş mekanizmaları farklıdır. Genç insanlarda menisküs dokusu sağlam olduğundan ciddi travmalar sonucu yırtılırlar. Menisküs yırtığına neden olan travma ve zorlamaların kapsül, yan ve çapraz bağlarda yaralanmalara neden olduğu unutulmamalıdır. İleri yaşlarda menisküs dejenerasyondan dolayı zayıflar ve çok basit diz hareketlerinde bile yırtılabilir. İç menisküsün daha geniş kalın olması ve medial yan bağa sıkıca yapışmış olmasından dolayı daha hareketli olan dış menisküse göre 5-7 kat daha sık olarak yaralanır ve yırtılır.



Menisküs yırtıkları yırtık biçimine göre sınıflandırılmıştır;



1-)Uzunlamasına yırtıklar; menisküs kenarına paraleldir, kısmi veya tam olabilir.



2-)Enlemesine yırtıklar;menisküsün superior ve inferior yüzlerinin ayrılması şeklinde olur.



3-)Oblik yırtıklar



4-)Radial (perifere dikey) yırtıklar



5-)Değişik tip yırtıklar(flep şeklinde, kova sapı şeklinde, papağan ibiği şeklinde, karışık veya dejeneratif menisküs yırtıkları)



Menisküste damarlı kısım periferde olduğu için iyileşme ancak bu bölgede olur.Bu nedenle son yıllarda artroskopik cerrahinin gelişmesiyle periferik menisküs yırtıklarının onarımı başvurulan onarım yöntemlerinden biri olmuştur.



KLİNİK BULGU VE BELİRTİLERİ:



Menisküs yırtıklarının büyük çoğunluğunda ağrı, şişlik ve kitlenme gibi üç ana belirti vardır.Ağrı en önemli belirtidir ve sıklıkla yırtık olan menisküs tarafında eklem hizasında olur.Merdivende ve çömelirken ağrı artar kitlenme yırtık olan menisküs parçasının eklem aralığına sıkışması ile olur ve bükülen diz uzun süre açılamaz.



Menisküs yırtığı olan dizde sıklıkla sıvı birikmesi de olur.Hasta bunu dizinde şişme ve dolgunluk hissi olarak algılar.Duyarlılık eklem aralığı boyunca bulunabilir, bu menisküsün periferik yapışma yerlerindeki yırtılma veya zorlanmaları gösterir.



TANI:



Tanıya anamnez, fizik muayene, menisküse yönelik özel testler, radyo-diagnostik yöntemler ve artroskopiyle ulaşır hastanın hikayesi yaralanmanın oluş şekli ve zamanı,travmanın şiddeti, şikayetleri, muayene bulguları ve özel testler (mcmurray,Apley testleri) ile menisküs yırtığından şüphelenilebilir. Düz röntgen grafilerinde menisküsler görülmez ancak dizdeki başka anormallikleri görme açısından çekilmesi önerilir. En iyi tanı aracı manyetik rezonanstır(MRI) Menisküs yırtıklarını yüzde 80-93 arasında gösterir,ayrıca beraberinde diğer eklem yapılarıda görülür. Eğer bunlarla tanı konulamazsa artroskopi ile dizin içine bakılarak tanı kesin olarak konulabilir.



TEDAVİ:



Konservatif tedavi: Akut bir diz travmasını takiben,dizdeki patolojilerin tanısı konulana kadar ki ilk tedavi kanservatif olmalıdır.Öncelikle ekstremite yükten arındırılarak,istirahata alınır.



Semptomik tedavi medikal olarak anti enflamatuvar ve analjezik ilaçlarla sağlanır. Akut belirtilerin azalmasından sonra diz eklemi dikkatlice muayene edilir ve bulgulara göre tedavisinin gidişi saptanır. İlk tedavi yaralanmanın şiddetine bağlı olarak ortalama 10 ila 20 gün sürdürülür. Bu süre sonrasında yük verilir. Bundan sonraki aşamada dizde lokalize palpasyon ağrısı devam ediyor ancak bağ sistemi sağlamsa kitlenme ve hidroartroz yoksa konservatif tedaviye devam edilir. Dize elastik bandaj veya dizlik sarılır. Hastanın sportif aktivitelerine ara vermesi söylenir ve progressif quadriceps egzersizlerine devam edilerek hasta izlenir.



Cerrahi Tedavi:



1-) İlk tedaviyi takiben tekrarlayıcı ağrı ve süregeren effüzyonlar ve de kilitlenme gibi septomlar günlük veya sportif yaşamı engellemeye başladığı anda menisküse yönelik cerrahi tedavide maximum menisküslerin korunmasını hedefleyen menisküslerin cerrahi olarak çıkarılması yani menisektomiler, menisküsün bütünü çıkarılmasını içeren total menisektomiler veya yanlız yırtık parçanın çıkarılmasını içeren parsiyel menisektomiler şeklinde yapılır.



2-) Pereferik yırtıklarda yırtığın dikişlerle tespit edilerek menisküs tamirleri menisküs tedavilerindeki son aşama menisküs transplantasyonlarıdır. Daha önce menisküsü alınmış hastalarda gelecekte karşılaşılacak dejeneratif değişiklikleri önlemek ve diz stabilitesine olan katkılarına tekrar kazanabilmek için alternatif bir yöntemdir. Son yıllarda giderek uygulama alanı bulan transplantasyonda ilke, kadavradan alınan menisküs dokusunun transplante edildiği yeni dizde de canlılığını sürdürmektedir.



ARTROSKOPİ:



Tüm dünyada büyük eklem yaralanmalarının tanı ve tedavilerinde çok sık kullanılan bir yöntemdir. Hastaya zarar vermeyen minor cerrahi bir işlemdir. Artroskopi teknik olarak çok

küçük ameliyat kesileri yardımıyla eklem içerisine yerleştirilen kurşun kalemden daha ince aletler ile ve fiberoptik kamera yardımıyla monitör ekranından eklem içerisinin net bir şekilde görüntülenmesi esasına dayanır. Eklemin sağlamlığını temin eden yapılara bir zarar verilmediğinden hastalarımız artroskopi sonrası çok kısa sürede eski işlerine ve aktivitelerine dönebilmektedir.



Ameliyat sonu cilde dikiş atılmaz. Hastaların büyük çoğunluğu aynı gün içinde taburcu edilebilmektedir.





Memorial Hastanesi