Bademcik ve geniz ameliyatı



Genizeti ve bademcik sorunları, çocukluk döneminin en sık karşılaşılan hastalıklarının başında gelmektedir. Çocuklarda genel bir sağlık sorunu teşkil etmesinin yanı sıra, okul devamlılığını ve okul başarısını da etkileyen ciddi bir sosyal ve eğitim sorunu olarak da karşımıza çıkmaktadır.



Genizeti ve bademcik sorunları büyük çoğunlukla çocukluk çağı hastalıklarıdır. Genizeti ergenlik dönemi sonrası geriler, erişkinlerde nadiren görülür. Bademcikler ise daha çok 3 -10 yaş arasında sorun çıkarırlar. Fakat erişkinlerde de bademcik sorunları, çocukluk dönemi kadar sık olmasa da ortaya çıkabilmektedir.



Genizeti ve bademcikler lenfoid dokular olup, vücudun bağışıklık sisteminde ya da bir başka değişle savunma mekanizmasında görev alırlar.



Birçok kişinin merak ettiği konu ''Madem bu dokular savunma mekanizmasında görevli, o halde neden bunların ameliyatla alınması gerekiyor doktor bey?'' sorusudur. Bunun cevabı tartışmasız ve nettir aslında: Sağlıklı bademciklerin yerine getirmesi gereken görevleri; vücudu dışardan giren mikroplara karşı savunmak olması gerekirken, sağlığını kaybetmiş sürekli iltihaplanan bu dokular, bırakın vucudu savunmayı, tam aksine vucut için mikrop kaynağı oluşturmaktadırlar. Daha da önemlisi çok sık geçirilen bademcik iltihapları sadece o bölgeyi etkilemekle kalmayıp, kalp, eklem ve böbrek romatizması için de önemli bir risk oluşturmaktadır.



Genizeti ve bademcik hastalıkları nedeniyle: horlama, uykuda nefes kesilmesi, burun tıkanıklığı, ağzı açık uyuma, gündüz uyku hali, iştahsızlık, ağız kokusu, gündüz yorgunluk hissi, gece altını ıslatma, huzursuz gece uykusu, sabah başağrısı, genizden konuşma, davranış bozuklukları, hiperaktivite, diş-damak-yüz gelişim bozuklukları ve okul başarısında düşme gibi çocuğu sadece sağlık açısından değil, sosyal ve eğitim açısından da sıkıntıya sürükleyen şikayetler ortaya çıkmaktadır.



Bu çocuklar genellikle bize, sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme, burundan nefes alamama, horlama, gece uykuda nefes kesilmesi, beslenme bozukluğu ve iştahsızlığa bağlı büyüme gelişme bozukluğu, ağız kokusu, sık hastalandıkları için okul devamlılığının bozulmasına bağlı ya da gece rahat uyuyamadıkları için gündüz uyku hali ve dikkat eksikliğine bağlı, okul başarısında düşme şikayetleriyle, aileleri tarafından bizlere getirilmektedir.

Bu şikayetlerle başvuran kişilerde şayet tedavi edilmezse, tıkayıcı uyku apne sendromu, artmış üst solunum yolu direnç sendromu, büyüme gelişme geriliği, sistemik hipertansiyon, çene- diş ve yüz gelişim bozuklukları, psikososyal etkilenme, yaşam kalitesinde azalma, kalp romatizması, eklem romatizması, böbrek iltihapları gelişmesi gibi sorunlara sebep olabilirler.



Genizeti ve bademcik hastalıklarının tedavisinde öncelikli olarak ilaç tedavisini uyguluyoruz. Uyguladığımız ilaç tedavisine rağmen sonuç alamadığımız durumlarda ise cerrahi tedavi seçeneğine başvuruyoruz.



Genizeti ve bademcik ameliyatları çocukluk döneminde en sık yapılan ameliyatlardır. Genizeti ameliyatlarına şu durumların herhangi birisinin varlığında karar verilir:



Ortaya çıkan genizeti ilitihapları çocuğun sık tekrarlayan orta kulak iltihabı geçirmesine sebep oluyorsa

Geçirilen genizeti iltihapları kronik orta kulak enfeksiyonlarına yol açmışsa

Senede 5 veya daha fazla sayıda genizeti iltihabı geçiriliyorsa

Ağzı açık uyuma, gündüz ağzı açık dolaşma, burun tıkanıklığı ve horlamaya yol açan geniz eti büyüklüğü varsa

Uykuda nefes kesilmelerine sebep olan genizeti büyümesi varlığında genizeti ameliyatı yapılmalıdır.

Bademcik ameliyatı şu durumların herhangi birisinin olması durumunda gereklidir:



Sık bademcik iltihabı geçiriyorsa (senede 5 veya daha fazla sayıda)

Uykuda horlama ve nefes kesilmesine sebep olacak kadar sorun çıkaran büyük bademciklerin varlığında.

Çocuğun havale geçirmesine sebep olan sık bademcik iltihapları oluşuyorsa

Beslenme bozukluğu ve kilo kaybına yol açıp büyüme gelişmeyi bozacak kadar büyük bademciklerin varlığında

Erişkinlerde tüm tedavilere rağmen geçmeyen bademcik taşı ve ağız kokusu varlığında

Geçirilen bademcik iltihapları kalp, eklem ve böbrek romatizmasına yol açmışsa ( ki; biz bu aşamaya bir hastanın gelmesini hiç arzu etmeyip, koruyucu hekimlik adına çok yoğun olarak çalışmaktayız)

Genizeti ve bademcik ameliyatları genel anestezi altında yapılan operasyonlardır.



Bademcik ameliyatlarında teklonojik gelişmelerin sayesinde artık yeni yöntemler kullanılmaktadır. Thermal welding sistem denilen ve ameliyat sırasında dokulara verilen termal hasarı minimuma indirmeyi hedefleyen bu yeni yöntem sayesinde bademcik ameliyatları klasik yöntemlere oranla çok daha kansız geçmekte, kısa sürmekte ve termal hasarın minimuma inmesi, ameliyat süresinin kısalması gibi avantajları sayesinde ameliyat sonrası dönemde ağrı da büyük ölçüde azalmaktadır.



Sıkça sorulan sorular



Aylık depo penisilin enjeksiyonunun bademcik iltihaplarını engellemekte yeri var mıdır? Önceleri çok sık uygulanan bir yöntem olmasına rağmen günümüzde bunun doğru olduğuna ilişkin bir kanıt ortaya çıkarılamamıştır. Dolayısıyla artık pek kullanılan bir tedavi biçimi olmaktan çıkmıştır.



Bademcik iltihaplarında boğaz kültürü yapılması gereklimidir? En sık sorulan soruların başında gelen ''boğaz kültürü yaptıralım mı doktor bey?'' sorusudur. Boğaz kültürü; geçirilen boğaz enfeksiyonlarına bakterilerin mi yoksa virüslerin mi sebep olduğunu ortaya çıkarmak için yapılan bir testdir. Burada amaç eğer bu tabloya bakteriler sebep olduysa tedavide antibiyotiklerin kullanılacak olmasıdır. Virüslerin sebep olduğu hastalık tablolarında antibiyotikler gereksiz yere kullanılmış olurlar. Fakat boğaz kültürü alındıktan 48 saat sonra sonuçlandığı ve bu nedenle elimize geç ulaştığı için bu ilk 48 saat içerisinde tedavinin eksik kalabilme ihtimali karşısında tüm dünyada boğaz kültürü yapılması ve kullanılması konusunda tam bir fikir birliği yoktur.



Beta hemolitik streptokok ( halk arasında beta mikrobu) enfeksiyonunun önemi nedir? Geçirilen bademcik iltihaplarının % 25-30 u beta hemolitik streptokok enfeksiyonudur. Geçirilen beta hemolitik streptokok enfeksiyonu sonrası kalp romatizması, eklem romatizması gelişebilme şanssızlığı vardır. Unutmamak gerekir ki; erişkinlerde uygulanan kalp kapak ameliyatlarının büyük çoğunluğu, küçükken geçirilen ve tedavi edilmeyen bademcik iltihapları sonucu ortaya çıkmaktadır.



Ameliyat süresi ne kadardır? Ortalama yarım saati bulan kısa süreli operasyonlardır.



Ameliyat sonrası risk var mıdır? Bademcik ve genizeti ameliyatlarında nadiren ameliyat sonrası kanama görülebilir. Bu daha çok ameliyat sonrası önerilen diyete uyulmaması sonrası ortaya çıkar.



Çocuklar ameliyat olduktan sonra ne kadar sürede iyileşme olur ve kaç gün sonra okula gitmeye başlayabilir? Çocuklar ameliyat olduğu gün taburcu olurlar. Bir kaç gün içinde iyileşirler. Erişkinlerde ise yine aynı gün taburcu olmalarına rağmen bir hafta hafif ağrıları olabilmektedir.



Bademcik ameliyatlarında yeni bir yöntem olan Termal weldig yönteminin klasik yöntemlere göre avantajları nelerdir? Ameliyat sahasında, çevre dokulara minimum termal hasar yaptığı için, ameliyat sonrası ağrı çok az olur. Ameliyat kanamasız geçer ve kısa sürer.



Ameliyat için en ideal yaş nedir? Bazı aileler bu ameliyatlar için çocuklarının çok küçük yaşta olduğunu düşünerek endişe ederler Halbuki genizeti ve bademcik ameliyatları için herhangi bir yaş sınırı yoktur. Mecbur kalınırsa her yaşta yapılabilecek ameliyatlardır. Buna rağmen bizler mecbur kalmadıkça 18 aylıktan daha küçüklere genizeti ameliyatını, 3 yaşından daha küçüklere ise bademcik ameliyatını yapmamayı tercih ediyoruz. Fakat şu da bilinmelidir ki; bu ameliyatlar için en ideal dönem 3 yaştır. Daha geç kalınırsa yüz gelişimi, diş gelişimi,damak gelişimi bozulacağından 3 yaşından daha sonraya bırakılmamalıdır. Çok daha önemlisi tedavi edilmeyen bademcik iltihapları sonrası kalp romatizması ve neticesinde bazen erişkin dönemde kalp kapak ameliyatına gidiş, eklem romatizması ve böbrek iltihapları gelişebilmektedir.



Tüm bunlar şunu göstermektedir ki; basit gibi görülen ve tedavisi aslında çok kolay olan genizeti-bademcik hastalıkları tedavi edilmezlerse çok ciddi sorunlara yol açabilirler. Ailelerden istirhamımız lütfen bu sorunları ihmal etmeyelim. Doğru zamanda etkin tedavi ile çocuklarımızın sağlıklı bireyler olarak yetişmeleri için elimizden geleni yapalım...



Op. Dr. Süreyya Şeneldir