Potansiyel akciğer hastası mısınız?

Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), öksürük, balgam çıkarma, darlığı, hışıltılı solunum, koşarken, merdiven çıkarken ya da hızlı hareket ederken nefes darlığına yol açan bir hastalık.



Güncelleme: 11:55 TSİ 25 Aralık 2007 Salı





İSTANBUL - Sigara içenlerin çoğunun bu hastalığa aday olduğunu belirten Acıbadem Bursa Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, basit bir anketle KOAH riski taşıyıp taşımadığını herkesin test edebileceğini söylüyor.



Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen beş sorunun üç ya da daha fazlasına ‘evet’ diyenlerin risk altında olduklarını belirten Prof. Dr. Karadağ, risk grubunun bir hekime başvurarak “Solunum Fonksiyon Testi” adı verilen basit soluk ölçme testini yaptırmaları gerektiğini belirtti. İşte bu beş sorunun cevabı hastalık riskinizi ölçüyor:



1 Haftanın çoğu günü sık sık öksürüyor musunuz?

2 Haftanın çoğu günü balgam çıkarıyor musunuz?

3 Yaşıtlarınıza göre nefesiniz daha kolay mı daralıyor?

4 Yaşınız 40’ın üstünde mi?

5 Halen sigara içiyor musunuz ya da eskiden içtiniz mi?



SOLUK BORUSU VE AKCİĞERLERDE BOZULMA

KOAH hastalığında hem bronş denen soluk borusunda, hem de parankim denen akciğerlerin oksijeni kana taşıyarak kanı temizlediği bölümlerinde kalıcı bozukluk meydana geliyor. Bu bozuklukların artışıyla hastanın şikayetleri de artıyor. Prof. Dr. Karadağ, bu hastalığın gelişmesindeki en önemli etkenin sigara olduğunu belirtiyor. Prof. Karadağ, bu hastalığın görülme nedenlerini şöyle sıralıyor:



Sigara içmek

Sigara dumanına maruz kalmak (pasif içicilik)

Tozlu dumanlı işlerde çalışmak

Hava kirliliği gibi çevresel irritan (tahriş edici) maddelerin solunması

Genetik olarak alfa-1 antitripsin adı verilen enzimin vücutta eksikliği



HASTALAR HASTA OLDUKLARINI BİLMİYOR

Hastalıkta nefes darlığı başlangıçta efor sırasında görülmeye başlarken, koşma, merdiven çıkma ve hızlı hareket etme ile ortaya çıkıyor. KOAH hastaları yaşıtlarından daha erken yoruluyorlar. Hastalık ilerledikçe hafif eforlarda da nefes darlığı görülüyor. Çok ilerleyen durumlarda istirahatta de nefes almak güçleşiyor. Bu dönemlere gelen hastalar, oturarak ve başlarını yukarı kaldırarak ancak özel pozisyonlarda nefes alabilecek hale geliyor. Erken dönemde tanı ve tedavisi düzenlenen hastalarda bu tablo yaşanmazken, tedavi olmayan hastalar için bu kaçınılmaz bir durum olabiliyor.



Hastalığın ilerlediği dönemlerde dudaklarda morarma olması, istirahatta bile nefes darlığı olması, iştahsızlık ve kilo kaybı tabloyu ağırlaştırıyor. Hastaların yüzde 75 gibi büyük bir çoğunluğu, hastalıklarının başlangıcında hasta olduklarının farkında olmuyor. Önemsenmeyen şikayetler zamanla kalıcı özellik kazanıyor ve geri dönüşü imkansızlaşıyor.



YAŞAM KALİTESİNİ ARTIRMAYA YÖNELİK TEDAVİ

KOAH tanısı almış kişilerde, hastalık kronik ve geri dönüşsüz olduğu için, tedaviyle akciğerleri tamamen normale döndürmenin mümkün olmadığını belirten Prof. Dr. Karadağ, tedavideki amaçlarını söyle sıraladı: “Hastalığın ilerlemesini önlemek, hastanın şikayetlerini iyileştirmek, egzersiz toleransını artırmak, akut atakları önlemek ve tedavi etmek, komplikasyonları önlemek ve tedavi etmek, yaşam süresini uzatmak ve yaşam kalitesini yükseltmek. Bu nedenle tedavide başarılı olmak için erken tanı büyük önem taşıyor.”



KOAH şüphesi olan kişinin hemen solunum fonksiyon testi yaptırmak üzere bir hekime başvurması gerekiyor. Tedavide, sigaranın bıraktırılması, çevresel ve meslek nedenli maruz kalmanın kontrolü, uzun süreli tedavi ve atakların tedavisi olmak üzere başlıca 4 amaca yönelik bir program izleniyor.



FAZLA OKSİJEN DE ZARARLI OLABİLİR

Tedavinin vazgeçilmez şartı sigaranın bıraktırılmasından geçiyor. İçilen her sigara akciğer fonksiyonlarında biraz daha fazla bozulmaya neden oluyor. Bu nedenle hastanın hem yaşam kalitesi bozuluyor hem de yaşam süresi kısalıyor. Uzun süreli tedavilerin bir göğüs hastalıkları uzmanınca takip edilmesi gerekiyor. Kullanılacak ilaçların seçiminden kullanım yöntemlerine kadar bir çok konuda hastanın bilgilendirilmesi ve tedaviye uyumunun sağlanması önemli.



Hastalara oksijen desteği gerekebiliyor. Ancak bilinçsizce oksijen kullanımı bazen fayda yerine zarar veriyor. Hastanın kanında karbondioksit birikimine neden olabiliyor. Bu nedenle oksijen ihtiyacının da bir göğüs hastalıkları uzmanınca belirlenmesi ve düzenlenmesi gerekli. Son yıllarda solunum rehabilitasyonu, KOAH hastalarının çok yarar gördüğü ve yaşam kalitelerinin artmasını sağlayan bir yöntem olarak gündeme geldi ve tüm dünyada yaygın olarak uygulanıyor.