Her 8 saniyede bir kişi sigaradan ölüyor Sigara içiciliği özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde gittikçe yaygınlaşmakta ve önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya sağlık örgütü verilerine göre dünyada 1, 3 milyar kişi sigara içmekte ve 4, 9 milyon kişi de sigaradan kaynaklanan hastalıklardan hayatını kaybetmektedir. Yani ortalama 8 saniyede bir kişi hayatını kaybetmektedir.

Türkiye'nin yarısı sigara içiyor

Ülkemizde her yıl 100 bin kişi sigaraya bağlı hastalıklardan erken yaşta hayatını kaybetmektedir. Sigaranın yol açtığı ölümler ülkemizde diğer nedenlere bağlı meydana gelen ölümlerin maalesef 5 katı kadardır. Önlem alınmadığı takdirde önümüzdeki 20 yıl içinde bunun 200 bini bulacağı tahmin edilmektedir. Toraks derneğinin 2005 yılında yaptığı araştırmaya göre nüfusumuzun yaklaşık yarısı sigara içmektedir. Ülkemizde günlük ortalama 40 milyon dolar ve yıllık 15 milyar dolar sigaraya ödenmektedir. Ayrıca sigaradan kaynaklanan hastalıklara da yıllık 3 milyar dolar ödenmektedir.

Ülkemiz ve dünya halkları açısından çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkan ve sağlığımızı yakından tehdit eden sigarayı daha yakından tanımamız gerekmektedir. Sigara içmemesine rağmen sigara dumanına maruz kalan ve bizim pasif içici olarak nitelendirdiğimiz kişiler de sigara içen insanlar kadar risk altındadır. Nitekim pasif içicilerde akciğer kanseri 0 oranında saptanmaktadır. Dolayısı ile böyle bir durumda toplumun bilinçlenmesi hayati önem arz etmektedir.

Sigaranın içinde neler var?

Karbon monoksit, nikotin, aseton (boya söktürücü), toluidin, dretan, ddt (böcek ilacı), arsenik amonyak (temizlik maddesi), hidrojen siyanür, piren, kadmiyum (akü yapımında kullanılan madde) vb gibi yaklaşık 4000 kadar zehirli madde içermektedir.

Sigaranın yol açtığı hastalıklar

Sigara başta akciğer olmak üzere hemen hemen tüm organları etkilemekte ve birçok hastalığın ortaya çıkmasına direk veya dolaylı olarak yol açmaktadır. Akciğer kanserinin en önemli nedeni olan sigara bunun dışında boğaz, mide, rahim ve prostat kanseri, KOAH, kalp hastalıkları, hipertansiyon (yüksek tansiyon), bağımlılık (nikotin bağımlılığı), kısırlık, kangren erken menapoz, erken yaşlanma ve diş kaybı gibi birçok hastalığa yol açmaktadır. Akciğer kanseri daha önce sıklıkla erkeklerde görülmekteyken son 10-15 yıldır kadınlar arasında da sigara içiciliğinin yaygınlaşmasından ötürü akciğer kanseri vakalarında artış gözlemlemekteyiz.

Kadınlarda kemik erimesine de yol açıyor

Ayrıca yapılan bir araştırmaya göre sigara içen kadınlarda serbest radikallerin arttığı ve buna bağlı olarak osteoporoz (kemik erimesi) ve erken menapoz normal popülasyondan daha yüksek oranda saptanmıştır. (Sigara içmeyenlere göre % 30 artış gözlenmekte)

Gebelik ve sigara:

Sigarayı gebeliğin planlandığı andan itibaren tümüyle bırakmak en ideal olandır. Sigara içen hamile kadında kendi içtiği sigaradan veya yanında içilen sigaradan etkilenebilmektedir. Sigara, özellikle hem anne ve hem de karnındaki bebekte çok önemli hastalıklara yol açabilmektedir. Erken doğum, düşük, düşük doğum ağırlığı, plasenta dekolmanı erken membran rüptürü, bebekte doğum öncesi ve sonrası ani gelişen ölümlere intrauterin gelişme geriliğine yol açabilmektedir. Sigara içen annelerin bebeklerinin 200-300 gr daha düşük kilolu ve 1 cm kadar daha kısa doğdukları tespit edilmiştir. Sigaranın içindeki nikotin fetüs için hem teratojen hem de karsinojeniktir. Gebelikte sigaranın bırakılması hangi dönemde olursa olsun gebelik sonuçlarını olumlu yönde etkiler. Sigara içtim olan olmuştur bıraksam bile ne faydası olur şeklindeki düşünceler tamamen yanlış ve bilimsellikten uzaktır. Unutmayalım ki çocuklarımız bizim en değerli varlıklarımız ve geleceğimizdir.

Nikotin ve yıkım ürünleri anne sütüne geçmektedir. Nikotin anne sütü miktarının azalmasına yol açmaktadır. Bebek beslenmeyi reddetmekte huzursuz ve sürekli ağlayan bir karaktere sahip olmaktadır.

Sigara ve çocuk

Çocukların yanında sigara içen ebeveynlerin çocuklarında dikkat eksikliği hiperaktivite sık tekrarlayan üst solunum yolu ve kulak iltihapları astım alerji öğrenme güçlüğü beslenme ve uyku problemleri gibi birçok hastalığa yol açmaktadır. Sigarayı bırakamayan ebeveynlerin çocuklarının yanında sigara içmemeleri, sigaranın kötü olduğunu ve kendilerinin de en kısa zamanda bırakacaklarını çocukları ile paylaşmaları son derece önemlidir.

Sigarayı nasıl bırakırsınız?

Her şeyden önce sigarayı bırakmak isteyen kişinin kararlı olması ve verdiği karara da bağlı olması gerekir. Unutulmamalı ki sigara psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapmaktadır. Fiziksel bağımlılığın nedeni nikotindir. Bırakmak için birçok yöntem önerilmektedir. Bu konuda birçok hastanede (özellikle göğüs hastanelerinde) sigara bırakma poliklinikleri bulunmakta ve ücretsiz hizmet vermektedir.

Nikotin bandı veya sakızı, akupunktur, hipnoz, psikoterapi, mide bulandırıcı ilaçlar, duygusal deprivasyon gibi birçok yöntem bulunmaktadır. Sigara bırakma polikliniklerine başvuran hastalar değerlendirilmekte ve uygun yöntem hastaya önerilmektedir. Nikotin eksikliği; depresyon, hassasiyet, baş ağrısı, yorgunluk, iştah artışı, uyuma güçlüğüne neden olabilir. Bu yakınmalarının zamanla geçici olduğuna (genelde 72 saat sonra giderek azalır) inanmalı ve sigaraya tekrar başlanmamalıdır.

Bıraktıktan Sonra:

8 saat içinde oksijen düzeyi normale döner. Bir hafta içinde solunum sıkıntısı azalmaya başlar ve kişi daha rahat nefes alıp verir. Ortalama 6 ay içinde öksürük ve nefes darlığı düzelir. 5 yıl içinde kalp krizi riski sigara içenlerin yarısına iner. 10 yıl sonra akciğer kanseri riski yarıya iner.

Düşük nikotin içeren sigaralar daha mı az zararlıdır?

Düşük nikotin ve katran içeren sigaralar daha az zararlıdır şeklindeki düşünceler yanlıştır. Çünkü kanda azalan nikotini telafi etmek için kişi daha çok sigara içmek zorunda kalacak ve böylece kanserojen maddeye vücut daha çok maruz kalacaktır. Bu da akciğer kanseri ve sigaraya bağlı diğer hastalıkların ortaya çıkma ihtimalini arttıracaktır.

Halk sağlığını çok yakından ilgilendiren böyle bir konuda daha duyarlı olmak ve toplumu bilinçlendirmeye, bilgilendirmeye ve daha ciddi ve uygulanabilir sigara ile mücadele projelerinin geliştirilmesi gerekmektedir.