Siyah Kuğu' (Black Swan) filmi, çoklu kişilik bölünmesini gündeme getirdi. Hollywood, bu hastalığı, henüz tıp dünyası tam olarak kabul etmeden önce bile pek çok filme konu etti... Peki, gerçekten 'kişilik bölünmesi' diye bir hastalık var mı? Kendi içinde bölünenler oluyor mu? Bu soruları, İstanbul Tıp Fakültesi Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Özkan yanıtladı.



Çift kişilik diye bir şey var mı? Tıp dünyası bunu kabul ediyor mu, yoksa bu uydurulmuş bir hastalık mı?

Psikiyatri biliminde, 'çift kişilik bozukluğu', 'çoğul kişilik bozukluğu' ve 'kişilik bölünmesi' gibi durumlar vardır. Kişilik değişiklikleri, kişinin farklı kimlikleri taşıması ve daha sonra hatırlamadığı davranışlar sergilediği görülür. Burada esas olan ruhsal bütünlüğün bozulması ve bölünmesidir.



KENDİNE ZARAR VERİYOR

İnsanın kişiliği neden bölünür?

Epilepsi gibi fiziksel hastalıklar veya akıl hastalığına bağlı olmayan çoğul kişilik ve benzer durumlarda; çoğunlukla çocukluk çağına dönük fiziksel, duygusal ve cinsel travmalar, tacizler ve ihmaller söz konusudur. Sıklıkla bu travmalar, aile içi veya bakım verenin istismarını içerir. Burada kişiyi hasta eden, travmayı içine atmasıdır. .



Bir insanın birbirinden habersiz birkaç kişiliği olabiliyor mu?

Ev sahibi kişilik ve yan kişilikler vardır. Yan kişiliklerin farklı özellikleri olur. Farklı aksana, farklı yüz ifadelerine, farklı hareketlere, alerjik reaksiyonlara sahip olabilirler. Hasta kendisinin içinde birden çok kişinin bulunduğunu hissedebilir. Ev sahibi kişilik, kendi duygularının başkaları tarafından yönetildiğini hissedip bundan rahatsız olur.



En fazla kaç kişilik olabilir?

Yaşadığı travmaya göre değişebilir. En fazla 4-5 kişilik bölünmesine rastlanır ama 7-8'e bölündüğü bile olabilir.



ÖFKE PATLAMALARI YAŞIYOR

Eğer bu kişilikleri kendi içinde taşıyabilirse bu onun sanatçı olmasını mı sağlar, yoksa kendisine zarar verir mi?

Yan kişiliklerin çatışması halinde kişinin kendine zarar verdiği, öfke patlamaları yaşadığı tespit edilmiştir. Herhangi bir bozukluğun herhangi bir sanatçı ya da sportmen kişilik oluşturacağı düşünülemez.



Tedavisi zor bir hastalık mı?

Günümüzde 'Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu'nun (DKB), çocukluk çağında yaşanmış kötü, travmatik anılara bağlı olarak geliştiği kabul edilir. Tedavi sürecinde, vakaya göre değişen zorluk derecesinden, tedavinin uzunluğundan bahsedebiliriz. DKB'nin etkili tek tedavisi, kişilik durumlarını tanıyıp tersine çevirmeyi hedefleyen bir psikoterapidir. Birçok yöntem birlikte kullanılır.



Hangi yaşlarda ortaya çıkıyor?

Hastalığın alt yapısı 10 yaşından önce başlayabilir, sonra bozukluğa dönüşebilir.



Kişilik bölünmesi nasıl anlaşılır?

Sorunu yaşayan kişinin en yakınları, bir takım davranış problemleri gözlemleyecektir. Fakat doğru değerlendirme yapabilmek çok güçtür. Çünkü bu kişiler, anlamlandırılamayan bir şekilde farklı kimlikler sergilerler.



Stresli dönemlerde insanlar ruhlarını korumak için ne yapmalı?

Sosyal ilişkilerini kesmemeli, ailesi ve arkadaşlarıyla konuşmalı, kişiyi rahatlatacak sanatsal ya da spor faaliyetlerinde bulunmalı. Aynı zamanda psikoloğa ya da psikiyatriste başvurarak uzman desteği almalı.



Kişilik bölünmesi sorunu, 'Siyah Kuğu' ile Oscar alıp tekrar gündeme gelirken, Türkiye'de Nurseli İdiz'in 'bipolar bozukluk' hastası olduğu ortaya çıktı. Prof. Dr. Sedat Özkan, 'bipolar bozukluk'la ilgili konuştu...



Nurseli İdiz, bipolar kişilik bozukluğu olduğunu açıkladı. Bu durum alkolizme neden olur mu?

Bipolar bozukluk yaşayan insanların, kontrolsüz kaldığı dönemler olabilir. Bu dönemlerde hastalarda aşırı uç davranışlar görülebilmektedir. Alkol, madde alımının artması ya da ilk kez denenmesi rastlanabilir bir durumdur. Fakat bipolar tek başına bir alkolizm nedeni değildir.



Bu kişiler ilaç alarak normal bir yaşam sürdürebiliyorlar mı?

Bipolar hastaları ilaçla kontrol edilebilirken, çoğul kişilik bozuklularında daha çok psikoterapi gerekir.



ERKEKLERDE AZ

Bipolar kişilik bozukluğu Türkiye'de ne kadar yaygın?

Bipolar bozukluğun genel toplumda görülme sıklığı, kadınlarda yüzde 1.5, erkeklerde yüzde 0.5'tir. Türkiye'de 400 bin ile 600 bin arasında bipolar bozukluğu olan kişi olduğu tahmin edilmektedir.