Havass hassalar, keyfiyetler ve
hususiyetler anlamına gelir.
Tasavvufta ilim olarak havass, manevi
tesir için uzlet, riyazat veya i'tikafta
okunan esma, ayet ve dualara denir.
Esma ve ayetlerin virdler edinilerek
okunması sonucu, kulun nurani tecelli ile
cennet meleklerini, melekeler edinişi
(feraset ve tasarruf) veya bir iradesi niyeti
ile iradesine memur bir meleği davet
etmesi ve iradesine kulun ahlakı üzeri
memur olan meleğin hizmet etmes
gerçekleşir.

Havass İlminde mühim olan niyettir. Kiş
virdlerini irade ettiği hâl üzeri yapınca
Hakk'ın esma ve ayetlerine hizmet zikrind
bulunan melekeleri uyandırmış olur
melekleri ise harekete geçirmiş olaral
davet eder. Kişinin niyeti iyi ise Hakk
katındaki akibeti iyi olur. eğer kişinin niyeti
kötü ise, cinlerle de uğraşan cinci olarak
Hakk katındaki akibeti kendisi adına kötü
olur. Çünkü böylesi insanlar duanın
faziletini bırakmış olarak recadan uzak,
cinlerle iş görmüş olurlar. Bu bağlamda
akibetlerine dair bir ayette “birbirimizden
yararlanıyorduk

(En'am, 128) diyecekleri, Hakk'ın da onlara "öyle ise tadın azabı" (En'am, 128) diyeceği net bir ifade ile belirtilmiştir. Belli bir irade üzeri bu ilimi kullanmamak gerekir. Sadece Hakk rızası için melekler gibi kulun ibadet etmesi uygundur. Bu
ibadet hâli sonucunda Hakk'ın bağışlarda bulunması, kulun güzel ahlakında feraset, tasarruf ve emir makamlarında
bulunmasına sebep olur.