Herhangi bir kuvvet zoru ile kemik bütünlüğünün bozulmasına kırık denir. Açık kırık ve kapalı kırık olarak iki çeşidi vardır.



Kırıklarda genel duygu ve bulgular



*Kırık yerinde ve yakınında ağrı

*Dokunmaya karşı hassasiyet

*Şekil bozukluğu

*Şişlik, morluk

*Hareketsizlik ve kuvvetsizlik

*Kırık kemiklerin birbirine sürtünme sesi



Kırıklarda genel tedavi kuralları



*Eğer deride yara varsa üzerine steril bir pansuman ya da mendil koyup sarılır

*Kırık içinde görülen kemik parçaları çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Damar ve sinirleri yaralayarak kanamaya neden olabilirsiniz.

*Kırık kısmın üzerine steril pansuman konulmalıdır. Ardından temiz bir bez simit şeklinde katlanarak, delik kısmı ortaya gelecek şekilde kırık kısma yerleştirilir. En üst kısmına kalın pamuk ya da sünger tabakası konularak sarılır.

*Kırık olup olmadığı önce yaralının elbisesinin üzerinden hafifçe elle muayene edilerek saptamaya çalışılır

*Önce sağlam tarafın elbise kolu çıkarılır, gerekirse elbise dikiş yerinden sökülür ya da kesilir.

*Kırık bölge, elle sertçe muayene edilmemelidir. Kırık yeri oynatılmamalıdır. Ağrı şoka yol açabilir.

*Kırık uçlarını hareketsiz hale getirmek için kırık yeri tespit edilmelidir. Kol ya da bacağın her iki yanına kalın karton ya da tahta konularak sargı bezi, eşarp, kıravat ya da kumaş parçaları ile sarılır

*Tespit için kullanılan karton, tahta gibi gereçler, kırık yerini bir üst bir de alt tarafındaki eklemlerin ilerisine gelecek kadar uzunlukta olmalıdırlar. Bu araçlara atel adı verilir. *Atellerin deriye gelen kısımları pamuk ve bezlerle beslenmelidir.

*Şok durumuna göre önlem alınmalıdır

*Kanama varsa bilinen önlemlerle kanama durdurulmalıdır

*Kırık yerin üzerine havluya sarılı buz torbası konulur

*Yaralıyı battaniye ile örtülür. Dinlendirilir

*Yaralı kısım kalp seviyesinin yukarısına kaldırılır

*Kırılan organ hangi durumda bulunduysa o durumda tespit edilir. Kırık yerine koyulmaya çalışılmamalıdır, gereksiz dokunmalardan kaçınmak gerekir.

*Yaralı ambulansla ortopedi ve travmatoloji kliniğine götürülür



Omurga kırıklarında ilkyardım



Çoğu kez yüksek bir yerden düşme ya da trafik kazaları sonucu omurgada kırık ve bazen içinden geçen omurilikte değişik derecelerde yaralanmalar olabilir.

Yaralı muayene edilmeden, belinde ya da boynunda ağrı ve başka bir şikayeti olup olmadığı sorulmadan döndürülmemeli, ayağa kaldırılmaya çalışılmamalıdır

Kesin tanı bilinmedikçe belinde ağrısı olan böyle bir yaralıda kırığın da olabileceği unutulmamalıdır. Kırık olmadığı kesin olarak belirleninceye kadar kırık var gibi hareket edilmelidir

Eğer omurgada bir kırıktan şüpheleniliyorsa, yaralı yerinden kaldırılmadan altına genişçe bir tahta ya da kapı yerleştirilir

Baş ve boynun her iki yanına ayakkabılarını ve katlayarak elbiselerini koyarak boynun oynaması engellenir. Eğer kum torbası var sa o da kullanılabilir. Naylon torba içine kum ve toprak doldurularak da bir kum torbası yapılabilir

Yaralı omuzlar, havsala, uyluk, diz altı ve ayak bileğinin üzerinden geçecek şekilde geniş bezlerle tahtaya bağlanır. Böyle taşınır. Rçntgen çekilip kesinlikle kırık olmadığı saptanmadıkça ayağa kaldırılmamalıdır

Aksi durumda kendiliğinden iyi olabilecek bir omurga kırığı, yaralı kişinin kaba muayenesi, ayağa kaldırılması ya da uygun olmayan taşıma koşulları nedeniyle omurilik zedelenmesine neden olabilir. Bunun sonucu bacaklarda felç, halsizlik, idrarı ve büyük abdestini tutamama gibi çok önemli sonuçlar doğurabilir.



*Yara varsa steril pansuman konulur

*Şok durumuna göre önlem alınır

*Ağrı dindirilir



Parmak kırıklarında ilkyardım



*Kırık olan parmak altına, parmak genişliğinde bir tahta ya da hazır dar bir alüminyum şerit (atel) konularak sarılır. Gerekirse kırık parmak; yandaki sağlam parmağa flasterle ya da sargı bezi ile sarılarak tespit edilir.

*Kırık bölge kalp seviyesinin üzerinde tutulur

*Kırık yer üzerine buz konulur

*Parmaktaki yüzük kesilerek çıkarılmalıdır

*Yaralı hastaneye gönderilir



Ön kol kırıklarında ilkyardım



*Kazanın olduğu yerde yaralının ceketi çıkarılmadan, kırık olan tarafın eli karşı omuza gelecek şekilde kol göğüs üzerine konularak göğse sarılır

*Ön kol da üçgen sargı bezi ya da tülbent ile boyuna asılır

*Eğer tespit için hazır gereçler (atel) ya da tahta, kalın karton varsa kol ya da ön kolun her iki yüzüne bunlar uygulanır. Hazırlanan bezlerle kırık yer, yukarıdan ve aşağıdan bağlanır

*Kol göğüs üzerine koyularak başka bir eşarp ya da üçgen sargı ile sarılır

*Ön kol da üçgen sargı, tülbent ya da eşarp ile boyuna asılır

*Kırık yer üzerine buz koyulur, bilezik varsa çıkarılır

*Kürek ve köprücük kemiği kırıklarında ilkyardım

*Kırık tarafın koltuk altına ufak bir pamuk topağı ya da katı bir bez konulup, kol eşarp ya da tülbent ile boyuna asılır

*Kırık yer üzerine buz koyulur

*Yaralı oturur durumda ve ambulansla hastaneye gönderilir

*Eğer üçgen sargı ya da eşarp yoksa yaralı el ceketin iki düğmesi arasından içeri sokularak aynı taraf ceket eteği yukarı kaldırılıp iğnelenebilir

*Bir omuz üzerinden gelen sargı (katlanmış bir tülbent) karşı taraf koltuk altından geçirilip arkada bağlanır. Diğer sargı ile aynı işlem karşı tarafa yapılıp arkadan birbiri ile ve ilk sargının uçları ile düğüm edilir. Bunlar yapılırken omuzlar arkaya doğru çekilir



Bacak kırıklarında ilkyardım



*Bacakta kırık varsa kaza yerinde yaralının pantolonu çıkarmaya çalışılmamalıdır

*Eğer yara varsa pantolon dikiş yerinden sökülür ya da kesilir. Yara üzerine temiz mendil ya da pansuman koyularak, üzerinden sarılır. Böylece açık bir kırıkta yaradan mikropların girmesi önlenmiş ve kanamanın durması sağlanmış olunur

*Eğer uzun tahta ya da kalın karton varsa uzun olan dışta ayak bileğinden bele kadar, kısa olan da iç tarafta ayak bileğinden kasığa gelecek şekilde bacağın her iki yanına yerleştirilir

*Ayak bileği üzerinden diz altından ve üstünden gömlek parçası, eşarp, kravat ya da sargı bezi ile bağlanır

*Eğer tespit için araç-gereç varsa içine katlanmış bez ya da pamuk konularak bacak yavaşça yerleştirilir, sonra üzerinden sarılır

*Eğer tespit için herhangi bir araç-gereç yoksa kırık olan bacak sağlam bacağa sarılarak tespit edilir

*Kırık yara üzerine havluya sarılı buz konulur

*Yaralı sırt üstü yatar durumda ve sedye ile hastaneye gönderilir

*Ayak ve ayak bileği kırıklarında ilkyardım

*Kişinin ayağındaki yaraların üzerine temiz bir mendil ya da pansuman koyularak sarılır

*Yaralının ayağı, yumuşak kare şeklindeki bir yastığın ortasına yerleştirilir

*Yastığın kenarları önde birbirine yaklaştırılır, çengelli iğne ile tutturulur. Gerekiyorsa üzerinden sargı bezi ile sarılır

Yastık içine konulmadan önce havluya sarılı buz uygulanmalıdır

*Kırık bölge kalp seviyesinin üzerinde tutulur