İnsanların yaşam süresi uzadıkça daha önce fazla önemsemediğimiz bazı hastalıklar giderek artan bir şekilde sorun oluyor.



Osteoporoz ya da kemik erimesi genellikle kadınlar için ilerleyen yaşlarda önemli bir sorun olarak bilinmektedir. Ancak yayınlanan raporlarda erkeklerin de giderek artan bir şekilde bu sorundan etkilendikleri dikkati çekmektedir.



Kadınlık hormonu (östrojen) eksikliğine benzer bulgular erkek hormonu (androjen) eksikliğinde de ortaya çıkmaktadır. Amerikan Sağlık Enstitüsü’ne bağlı Osteroporoz ve İlişkin Kemik Hastalıkları Merkezi her yıl sadece ABD’de 10 milyon kişinin osteoporoz sorunuyla mücadele ettiğini ve bunların beşte birinin erkek olduğunu bildirmektedir.



Yeni yayımlanan bir çalışmada kurutulmuş erik meyvesinin kemik sağlığının korunması ve kemik erimesinin önlenmesi için en etkili doğal ürünlerden biri olduğu gözlenmiş. Deney hayvanlarında ve insanlarda yürütülen çalışmalarda, kurutulmuş erik meyvesinin kemik sağlığının göstergesi olan indekslerde olumlu gelişmeler sağladığı bildiriliyor.



Deney hayvanları üzerinde iki farklı kemik erimesi modeli kullanılarak yürütülen çalışmalarda kuru erik kemik erimesini durdurmakla kalmamış, olayı tersine çevirerek kemik yapısının onarımını başlatmış. İnsanlar üzerinde yürütülen klinik bir çalışmada ise menopoz döneminde kadınlara üç ay süre ile kurutulmuş erik verilmesiyle serum kemik sağlığı göstergesi değerleri, toplam ve kemiğe özgün alkali fosfataz ve insüline benzeri büyüme faktörü-I değerlerinde olumlu gelişmeler sağlanmış.



ERKEKLER İÇİN C VİTAMİNİ



ABD’de yürütülen bir çalışmada ise farklı seviyelerde C vitamini tüketen erkeklerde kalça kemiği kemik mineral yoğunluğunun sigara, kalsiyum ve E vitamini desteği kullanılıp kullanılmaması ile ilişkisi incelenmiş. Sonuçta, C vitamini desteği kullanılması ve C vitaminince zengin diyet uygulanması ile sigara içmeyen erkeklerde kemik mineral yoğunluğunun belirgin bir şekilde arttığı tespit edilmiş. Bu artışın kişilerin düşük kalsiyum ve E vitamini seviyelerinden bağımsız olduğu gözlenmiş.



Daha önce de greyfurt, limon ve portakal gibi narenciye meyvelerinin içeriğinde bulunan C vitamini ve flavonoitlerin kemik sağlığının korunmasındaki olumlu etkilerinden bahsetmiştik. Yumurtalığı alınmış sıçanlarda narenciye meyvelerinin kabuklarında bulunan flavonoitlerden biri olan hesperidin ve türevi alfa-glukozilhesperidin ile yürütülen bir çalışmada özellikle uyluk kemiğinde erimeye yol açan osteoklast miktarını azaltarak kemik erimesini önleyebildiği gözlenmişti. Narenciye meyvelerinde bulunan bir başka flavonoit olan naringin’in de kemik oluşumunu artırdığı bildirilmektedir.



KABUKLARI ÇOK TÜKETİLMEMELİ



Yeni yayınlanan deneysel bir çalışmada, erkek tipi osteoporoz modeli oluşturmak üzere yumurtalıkları çıkarılmış erkek sıçanların günlük beslenmelerine dört ay süresince değişik oranlarda kurutulmuş ve toz edilmiş portakal kabuğu (yüzde 2,5, yüzde 5 ve yüzde 10) ilave edilirken, bir gruba portakal kabuğu içeren besin verilmemiş. Dört ay sonra yapılan ölçümlerde portakal kabuğu ilave edilen sıçanların kemik sağlığı üzerinde belirgin bir şekilde olumlu etkileri gözlenmiş. Özelikle hayvanların kan antioksidan kapasitesi yumurtalıkları çıkarılmamış normal hayvanların seviyesine yükselmiş.



Bu muhtemelen portakal kabuğundaki flavonoit (hesperitin ve naringenin) ve C vitamininin antioksidan etkisine bağlı olarak ortaya çıkıyor. Antioksidan etkili bu bileşenlerin kemik erimesinin önlenmesi ve kemik oluşumu mekanizmalarının uyarılmasını sağlayarak etki gösterdiği ileri sürülüyor. Diğer taraftan, kadınlık hormonu olan östrojen erkeklerde de düşük miktarlarda bulunmakta ve kemik yapısının korunması ve kemik erimesinin önlenmesi bakımından önemlidir. Portakal kabuğundaki hesperitin ve naringenin gibi flavononların karaciğerde östrojen hormonu yıkımını önleyerek kemik erimesini azalttığı düşünülmektedir. Ancak narenciye kabuklarının çok miktarda tüketilmesini önermem. Uçucu bazı bileşenlerinin (limonen gibi) zararlı etkileri ortaya çıkabilir. Zaten deneylerde de günlük diyete düşük oranlarda katılmış. Bence en iyisi kurutulmuş erik ve C vitaminince zengin diyetler uygulanması.



prof.dr.erdem yeşilada