Burhan-i Temânü
Eğer iki ilahın varlığı mümkün görülürse, aralarında çekişme ve çatışma da mümkün olur. Şöyle ki, biri meselâ: Zeyd'in hareket etmesini, diğeri ise hıareket etmemesini, durmasını isteyebilirdi. Zira bu iki durumdan her biri de mümkün olan şeylerdir. Yine iradenin bu iki işten birine taalluk etmesi de haddizatında yine mümkündür. Çünkü bu iki irade arasında bir tezat yoktur. Belki tezat istenilen iki ayrı şeydedir. O takdirde ya istenilen iki iş de olacaktır, ki o za*man iki zıddın toplanması lâzım gelir. Yahut ikisi de olmaya*cak, belki biri vuku' bulacaktır. O zaman da iki ilahtan birinin âciz olması gerekecektir. Acizlik ise yaratıcı olmamanın, sonradan yara*tılmış olmanın işaretidir. Çünkü acizlikte ihtiyaç şaibesi vardır. İlahların birkaç tane olması, muhali gerektiren çatışmayı gerektir*mektedir. Dolayısıyla ilahların birkaç tane olması da mümkün de*ğildir. Bu açıklama aşağıda söylenen sözün de tefsiridir: Varlığı farz edilen ilahlardan biri eğer diğerine karşı gelmeğe gücü yetmezse, ötekinin âciz olması lâzımgelir; gücü yeterse diğerinin ilah olama*ması ve âciz olması gerekir. Yukarıda zikrettiğimiz açıklamalarla, iki ilâhın çatışmadan ittifak etmelerinin mümkün olduğu yolunda söylenen söz de reddedilmiş oluyor.
Allâme Tafazânî'nin: “Mezkûr âyet, iknaî bir delildir” sözü şu demektir: yâni ilk bakışta iknai delil olduğu zannedilir, demektir. Bu zan, bilgi hasıl olduktan sonra zail olur. Âyetin hükmünün gereği olan mulâzemet, yâni iki ilahın var olduğunun farzedilmesinden yer ile göğün fesada uğramasının lâzımgelmesi, zannî delillere lâyık olduğu vech ile adettir. Zira hakimler birkaç tane olunca, çe*kişme ve galebenin varlığı adeti geçerlidir. Nitekim Cenabı Allah buna bir âyette işaret ederek şöyle buyuruyor:
“Allah hiç bir evlât edinmemiştir, ona ortak hiç bir ilâh da yok*tur. Eğer böyle olsaydı her ilâh kendi yarattığını götürür, bazısı üzerine üstün gelirdi. Allah Teâlâ, onların vasıfladıkları şirkten münezzehtir [48]
Gazali, İbn-i Humam ve Beydavi gibi araştırıcı alimler mezkur Temanü' âyetinin iknaî olması ile yetinmeyerek onu kesin hakikatlerden saydılar. Belki, bu ayetin iknaî delil olduğunu söyleyenin kâ*fir olacağını bile söyleyenler vardır. Bu mesele hakkında kelam ki*taplarında yeterince bilgi verilmiştir.
Sonra bil ki, âyetteki “lev” kelimesi “lintifaissani Iintifâil-evvel” kaidesince, birinci kısım olan şartın bulunmayışından dolayı ikinci kısım olan cevabın bulunmamasını ifade etmez. Yâni yer ile gök fesada uğramadığına göre, Allah Teâlâ birdir. Belki burada lev ke*limesi zaman tâyinine delâlet etmeksizin şartın bulunmaması üze*rine cezanın da bulunmamasını gerektirir. Yâni Allah bir olduğu için yer ile gök bozulmamıştır. Çünkü lev harfi bazı yerlerde bu mânada da kullanılır.(Cenabı Allah yarattığı şeylerden hiç birine benzemez.)
Çünkü Cenabı Allah'ın varlığı kendindendir. Allah'dan başka her şeyin varlığı ise mümkün olup kendinden değildir. Varlığı ken*dinden olan Samed’dir, yâni kimseye muhtaç değildir, her şey O’nun yaratmasına ve yardımına muhtaçtır. Bu konuda Cenabı Allah şöyle buyuruyor:
“Allah kimseye muhtaç değildir, sizler ise muhtaçsınız.” [49]
O halde Allah'ın varlığı zatının aynıdır. Allah'ın sıfatları ise za*tının aynı değildir, gayrı da değildir. Filozoflara göre bu görüşe mu*halefet vardır. Onlara göre, Allah'ın sıfatları zatının aynıdır. Mute*zileye göre de Allah'ın sıfatları zatının gayrıdır.
Kerrâmiye mezhebine mensub olanların inandıkları gibi, Allah'ın sıfatları da sonradan yaratılmış değildir. Yaratılmışların sıfatları böyle değildir. Zira yaratılmışların sıfatları bütün ilim adamlarına göre, zatlarının gayrıdır.
Hâsılı Filozoflarla Mutezile, kadîm olan varlıkların birkaç tane olmasından sakınarak Allah'ın sıfatlarını kabul etmediler. Eş'arîler de Allah'ın sıfatları zatının ne aynıdır, ne de gayrıdır, diyerek gö*rüşlerini belirttiler.
Allah'ın Eşsizliği:
(Allah'ın yarattığı şeylerden hiçbir varlık ona benzemez.)
Bu ifade yukarıdaki metinde geçen ifadeyi takviye için gelmiş olup Cenabı Hakkın şu âyetinden istifade edilmiştir:
“Allah gibi hiç bir şey yoktur.” [50]
Yâni Allah'ın zatı ve sıfatı gibi hiçbir şey yoktur. Yahut bu âyette mislinin mislini nefyetmek, ileri gelen bazı âlimlerin araş*tırdığı gibi, Burhan yolu ile mislinin yok olmasını gerektirir. Bura*da “Kemislihî” sözündeki “kâf”ın zaide, olduğu ile hüküm vermiyo*ruz, misil kelimesinin zaide olduğu ile de hükmetmiyoruz. Zira mut*lak misil, bütün yönlerden eşit olandır.
Konevî Şerh”inde zikredildiğine göre, Nuaym b. Hammad şöy*le demiştir:
“Kim Allah'ı, yarattığı varlıklardan herhangi birine benzetirse kâfir olur. Kim, Allah'ın kendini vasıflandırdığı sıfatı inkâr ederse o da kâfir olur.”
İshak b. Raheveyh de şöyle demiştir:
“Kim Allah'ı bir vasıf ile vasıflandırıp O'nun sıfatlarını Allah'ın yarattıklarından birinin sı*fatına benzetirse, o kimse kâfir-i bülah'il-azîmdir.”
Allame Cehm ve arkadaşları :
Allâme Cehm, Cehmiye taifesinin reisidir. Bunlar Allah'ın sıfat*ları konusunda Ehl-i Sünnet'e karşı çıkmışlar ve yalan isnad ede*rek Ehi-i Sünnet'e “Müsebbibe: Allah'ı yaratıklara benzeten” adı*nı vermişlerdir. Oysa Ehl-i Sünnet Müşebbîh değil, Muattıledir. Bu sebeple Selef âlimlerinin çoğu demişlerdir ki:
“Cehmiye taifesinin alâmeti, Ehl-i Sünnet'e Müşebbih adını takmalarıdır. Halbuki Cumhur'a göre, Ehl-i Sünnet'in meşhur olan görüşü, Allah'ın yaratıklara benzemesini nefyetmekle Allah'ın sıfatlarını nefyetmeyi kasdetmedikleri, belki bununla Allah'ın isimlerinde, sıfatlarında ve işlerinde yaratıklardan hiçbirine benzemediğini kasdettikleri yolundadır.”
Zâti Ve Fi'lî Sıfatlar:
(Cenabı Allah geçmişte ve gelecekte Zatî ve Fi’lî sıfatlar ile va*sıflanmıştır.)
Zatî sıfatları ilim, hayat ve kelâm gibi sıfatlar olup ittifakla bu sıfatlar kadîmdir. Yaratmak, rızık vermek ve benzeri sıfatlar da fi*li sıfatları teşkil etmekte olup bu sıfatların kadim olduğunda ihtilâf vardır. Mâtüridîlerin mezhebi ise bu sıfatların kadîm olduğudur. Eş'arîlerin mezhebine göre filî sıfatlar kadîm değil hadistir, yâni sonradan yaratılmıştır. Buradaki ihtilâf, araştırıldığı takdirde, araştırıcılarca anlaşılacağı üzere görünüşte bir ihtilâftır. Bunun açıkla*ması şöyledir:
Kendi zatı için varlığı vacib olan isim ve sıfatları gibi bütün yönleri ile varlığı vacibtir, yani kendiliğinden var olmuştur. Bunun mânası şudur: Allah Teâlâ'nın beklenen bir sıfatı yahut tehir edil*miş bir hali yoktur. Zira Allah'ın zatı arazların mahalli değildir. Yâ*ni varlığının devamı başka bir varlığa muhtaç şeylerin mahalli de*ğildir. Çünkü Allah'ın zatı, arazları tamamlayacak bütün durum*larla kendisine ait bütün sıfatların meydana gelmesinde kâfidir. Eğer Allah'ın zatı buna yeterli olmasa bunu meydana getirecek baş*ka birine muhtaç olması gerekirdi. Başkasına muhtaç olan her şey ise varlığı kendinden olmayıp başkası tarafından yaratılmıştır. Hal*buki Allah'ın varlığının vacib olduğu, varlığı kendinden olduğu sa*bit olmuştur. Bu konuda Cenabı Allah şöyle buyuruyor;
“Ey insanlar! Siz Allah'a muhtaçsınız. Allah ise hiç bir şeye muh*taç değildir.” [51]
Yâni Allah zatı ve sıfatı ile yarattıklarının zuhurundan müstağ*nidir. Şu demek: Allah yarattığı kâinatı yaratmaya muhtaç değildir. Allah isimleri ve sıfatları ile öğülmüştür. İster öğen olsun, ister ol*masın bu birdir. Allah Teâlâ, değişiklikten ve intikalden de beridir.
Belki fi'lî sıfatlarında zevalden, zatî sıfatlarda kendini tamamla*maktan müstağni olmakta devam eder. Allah'ın bu kemal sıfatla*rının ilgili bulunduğu yaratıkların hadis olmasından sıfatların da yaratılmış olması gerekmez. Meselâ; Allah rızık veren, gören, işiten*dir. Bu sıfatlar yaratılmış değildir. Allah'ın gördüğü, rızık verdiği ve işittiği şeylerin yaratılmış olmasından, Allah'ın bu sıfatlarının da yaratılmış olması gerekmez.
Zatî Sıfatlar
(Allah'ın Zatî sıfatları şunlardır: Hayat, Kudret, İlim, Kelâm, Semi', Basar, İrade).
Hayat: Allah Teâlâ'nın yaşaması demektir. Allah Teâlâ'nın ezelî bir hayatı vardır. Mevsufu olan Allah'a ait sıhhatli bir bilgiyi gerek*tirir.
Kudret: Gücü yetmek demektir. Yaratıklara tâalluk ettiği za*man tesir eden ezelî bir sıfattır. Bunun mânası şudur: Şüphesiz Cenabı Allah, ezeli ebedî olan hayatı ile yaşamaktadır ve sermedi sıfa*tı olan kudreti ile her istediğini yapmaya gücü yetendir. Yâni Al*lah bir şeye gücü yettiği zaman bu olay kadîm olan (yaratılmamış olan) kudreti ile gücü ile meydana gelir. Yaratılmış varlıklarda ol*duğu gibi hadis olan bir kudret ile değil.
Cenabı Allah Hayyul - Kayyûm'dur: Yâni kendi zatı ile kaim olup yaratıkların varlığını da devam ettirmektedir. Allah ilk önce yoktan var ettiği varlıkları öldürdükten sonra tekrar diriltir. Allah her şeye gücü yetendir. Allah yaratıkları yaratmış, onlara hayat ver*miş, kudretinden kudret vermiş ve rızık vermiştir. Allah'ın her şeye gücü yeter olmasının mânası Allah'ın bu âlemi yaratması ile yarat*maması ona göre eşittir, demektir.
İlim: Allah'ın zatı sıfatlarından biri de ilimdir. İlim sıfatı, yara*tıklara tâalluk ettiği zaman bilgi meydana getiren ezeli bir sıfattır. Allah Teâlâ, bütün yaratıkları bilir, yükseklerde ve aşağılarda bu*lunanlar içinde zerre kadar hiç bir şey O'nun bilgisinden gizli de*ğildir. Cenabı Allah, gizli ve aşikâre her şeyin gizliden, de daha gizli*sini, gayba ait olan şeyleri bilir. Belki O'nun ilmi, ister parça olsun, ister tüm olsun, ister var olsun, ister yok olsun, ister mümkün ol*sun, ister mümkün olmasın, Allah'ın bilgisi her şeyi kaplamıştır. Cenabı Allah her şeyin zat ve sıfatını, kemâl tariki ile vasıflamış bulunduğu kadîm ilmi ile bilir, intikal, değişme, infial ve kabul yolu ile hasıl olan sonradan olma bilgi ile değil. Allah'ın şanı sonradan olma bilgilerden münezzehtir.
İmam Şafiî'nin arkadaşlarından İmam Abdülaziz el-Mekkî, Ha*life Memun'un huzurunda Allah'ın ilminden sorduğu zaman Bişr el-Merîsi ile yaptığı münazarayı hikâye ettiği kitabında şöyle diyor:
“Bişr el-Merisî demiştir ki: Allah cahil değildir, derim. Mermin soru*yu tekrarlayarak ilmin sıfatından sordu. Bunun üzerine İmam Abdülaziz el-Mekkı demiştir ki: Cehaleti nefyetmek bir övme sıfatı değildir. Zira bu direk de cahil değildir. Halbuki Cenabı Allah Kur'a-n-ı Kerimde Peygamberlerle melekleri ve inananları cehaletlerini nefyederek değil, ilim ile medhetmiştir. İlmi ispat eden, cehaleti nefyetmiş olur. Aksine cehaleti nefyeden ilmi ispat etmiş olmaz. Halka düşen görev, Allah'ın kendisi için ispat ettiğini ispat edip, nefyettiği*ni nefyetmek, terkettiğini terketmektir. Cenabı Allah şöyle buyuru*yor:
“Yaratan bilmez mi? O, lâtifdir, her şeyden haberdardır.” [52]
“Gaybın anahtarları Allah katındadır. Onları ancak Allah bilir. Karada ve denizde ne varsa hepsini o bilir. O'nun bilgisi dışında bir yaprak dahi düşmez. Yerin karanlıkları içinde tek bir dane, yaş ve kuru her şey Allah'ın emridir. O Allah'tır ki sizleri geceleyin uyuta*rak ölü gibi yapıyor, gündüz de yaptığınız işleri biliyor. Nihayet dönüşünüz O'nadır.” [53]
Bu âyetlerde yaratıklardan da ilim sahipleri olduğuna işaret[54]
“Eğer Allah ezelî bilgisinde onlarda bir hayır takdir etseydi, el*bette onlara duyururdu, (bu durumlarında) Allah kulaklarına soksa bile yine onlar, muhakkak ki (Haktan) yüz çevirerek döner gi*derlerdi. (İmandan çıkarlardı.” [55]
“Hayır, evvelce gizleyip durdukları işleri karşılarına çıktı da ondan böyle söylüyorlar. Yoksa (dünyaya) geri çevrilselerdi, o ahkonmak istendikleri fenalığa yine döneceklerdi. Şüphesiz ki onlar yine yalancıdırlar.” [56]
Cenabı Allah, kötülük işleyenlerin yeniden dünyaya döndürülmeyeceklerini bilmesine rağmen, geri döndürüldükleri takdirde, kendilerine yasaklanan şeyleri yine yapacaklarını ezelî bilgisi ile haber veriyor. İşte bu âyet-i kerîme'de Rafızî ve Kaderiye inancına mensup olan kişilere reddiye vardır. Çünkü onlar, Allah'ın, bir şeyi yaratmadan önce bilmeyeceği inancındadırlar.
Kelâm: Allah'ın zatına ait sıfatlardandır. Zira Cenabı Allah, ezelî sıfatı olan kelâm sıfatı aracılığı ile konuşur. Bu kelâm sıfatının tezahürü harflerden teşekkül eden ve Kur'an diye isimlendirilen nazm-ı ilâhîdir. Yâni Kelâm-ı nefsî'nin tezahürü kelâm-i lafzî'dir. Zira bir emir vermek, bir şeyi yasaklamak, bir şeyden haber ver*mek isteyen kimse içinde bu hususta bir mâna bulur; sonra bu mânayı yazı, ifade, yahut işaretle anlatır. Kelâm, yani konuşma sıfatı ilim değildir. Zira insan bilmediği bir şeyden de haber verir, belki haber verdiği şeyin hilafını bilir. Kelâm iradeden de başkadır. Zira insan, yapılmasını istemeden bir emir de verebilir. Meselâ; hizmet*çisinin emirlerine uymadığını ve kendisine âsi olduğunu duyurmak için ona bir emir verir, fakat yapmasını murad etmez. İşte bu türlü kelâm'a Kelâm-i Nefsi denilir. Nitekim Cenabı Allah Kur'an-ı Ke*rîmede bundan bahsederken münafıklar ve Yahudilerden hikâyeten şöyle buyuruyor:
“Onlar kendi aralarında: Allah bizi söylediklerimiz sebebiyle azaplandırsa ya! derler.” [57]
Şâir Ahtal bir şiirinde şöyle diyor:
“Şüphesiz söz, kalpte olandır.”
Lisan ancak kalbtekine bir delil kılınmıştır.
Hz. Ömer (r.a.) ise şöyle buyurmuştur:
“Ben kendi içimde bir makale dizdim.”
Cenabı Hakk'ın kelâm sıfatının varlığına delil İcmâ-i Ümmetle peygamberlerden bizlere kadar intikal ettiği üzere yüce Allah'ın kendilerine hükümlerini açıklamayı vahyetmesidir. Ancak şu var ki Cenab-ı Allah'ın kelâmı harf ve ses cinsinden değildir. Allah Teâlâ konuşur, emreder, yasaklar, haber verir denildiği zaman şu mâna*dadır. Allah Teâlâ'nm kelâmı bir tek sıfattır. Kelâm sıfatını emir, yasak ve haberlere göre çoğaltmak, ilim, kudret ve diğer sıfatlarla ilgisinin muhtelif olması iledir. Zira bu sıfatlar birdir. Çokluk ve hudûs ise ancak nisbetlerde olur. Emredenin bilgisinde emredilenin var olması kâfidir. Hâsılı bu ses ve harflerden meydana gelen ve mahalleri ile kaim olan sonradan olma kelâm-i lafzî'ye Allah'ın ke*lâmı ve Kur'an adı verilir.
Fıkh-ı Ekber Serhi
---------------
Allah'ın Konuşması Nasıl Olur? :
Konevî “Umde” şerhinde diyor ki:
“Ehl-i Sünnet, eşyanın varlığı*nın Allah Teâlâ'nın “Kün” emrine taalluk ettiğine inanmazlar. On*ların inancına göre belki eşyanın varlığı Allah'ın icad ve yaratma*sına tâalluk eder. Allah'ın icad ve yaratması ise O'nun ezeli sıfatı*dır. Bu söz, Allah'ın yaratması ile maksadın süratle meydana gel*mesinden ibarettir.
Eş'arilere göre ise eşyanın varlığı Allah'ın ezelî kelâmına taal*luk eder. “Te'vîlat” şerhinde de böyle kaydediliyor. “Tefsir'ul-Teysîr”de Cenabı Allah'ın:
“Allah Teâlâ bir işe hüküm verdiği zaman yalnız ol, der olur.”[58]
Âyeti tefsir edilirken şöyle deniliyor: Cenabı Allah bu ayette eşyayı “ol” emri ile muhatap kıldı, bu hitap sebebiyle var olur, mâ*nasını kasdetmemiştir. Zira bu emir gerçekten eşyaya hitap kılnırsa o takdirde ya yokta olan şeye hitap yapılmış olacak ve bu hi*tap sebebiyle var olmuş olacak, yahut da var olan bir şeye var ol*duktan sonra hitap olacak. Yok olan bir şeye hitap olması caiz de*ğildir. Çünkü herhangi bir şey ortada yoktur, yok olan bir şey na*sıl muhatap olur? Var olan bir şeye hitap vaki olması da caiz değildir. Çünkü var olan şey vardır. Ona nasıl var ol denilebilir?
Âyetteki ifade şu noktayı beyan ediyor: Cenabı Allah bir şeyi yaratmak isteyince o şey var olur.
Eğer denilirse ki: Allah'ın icadı ile vücud meydana geldiği zaman bu “ol” emrinin faydası nedir? Deriz ki: bu emrin faydası Al*lah'ın büyüklüğünü ve kudretini göstermektir. Nitekim Cenabı Al*lah kabirde bulunan ölüleri diriltecek, lâkin sûra üflemek suretiyle diriltecek. Yahut denilebilir ki aklî deliller eşyanın varlığının icat ile var olduğuna delâlet eder. Kesin nakli deliller de o icadın bu emir vasıtasıyla olduğunu beyan ediyor. Bu sebeple faydasını aramakla meşgul olmadan âyetlerin hükmünün gereği ile amel etmek vacib olmuştur. Müteşâbih âyetlerde olduğu gibi. Bu âyetlerin te*vili ile meşgul olmadan onlara iman etmek vaciptir.
Fahr'ul-İslâm Pezdevî “Usûl” adlı kitabında Allah'ın “Kün” emrinden maksadın, Eş'arî mezhebine uygun olarak icad mânasında mecaz olan bu kelime konuşmanın hakikati olduğuna işaret et*miştir. Zira bu söz üzerine istenilen şeyi ispat etmek için âyete da*yanmak daha kuvvetlidir. Çünkü âyet, bundan, konuşmanın haki*kati kaydedildiğine daha çok delâlet eder. Çünkü burada emir mü*kerrerdir. Diğer âyetler ise böyle değildir.
Pezdevî'ye şöyle cevap verilmiştir. O'nun mezhebi Eş'arîlerin mezhebinden ayrı değildir. Zira Eş'arî'ye göre eşyanın varlığı “Kün-Ol” hitabı iledir, başka türlü değildir. Ehl-i Sünnet'e göre ise Al*lah'ın icadı iledir, başka bir şey ile değildir. Pezdevî'ye göre ise eş*yanın varlığı Allah'ın icadı ve hitabı ile vücut bulmuştur. Böylece Pezdevî'nin görüşü üçüncü bir mezheb olmuştur. Doğrusunu Allah Teâlâ bilir.
Cenabı Allah yarattığı mahlûkattan biri ile konuşacağı zaman Allah'ın emri ile Levh-i Mahfuz'da yazılan Kadîm kelâmına delâlet eden kelime ve harflerle yazılmış bulunan kelâmı ile konuşur, ha*dis olan kelâm ile konuşmaz. Zira hadis olan kelâm, O'nun kelâmı*na delâlet eden harfler ve kelimeler olup Allah'ın zatı ile kâim olan kelâmın hakikati değildir. Zira Allah kelâmı diğer sıfatlarda oldu*ğu gibi yaratıkların kelâmına benzemez. Cenabı Hak bir âyette şöy*le buyuruyor:
“Hiçbir insan yoktur ki, Allah onunla (doğrudan doğruya) ko*nuşmuş olsun; ancak vahyile, yahut perde arkasından, yahut bir peygamber gönderip de kendi izniyle dilediğini vahyetmesi suretiy*le olur.” [59]
Yâni Cenab-ı Allah peygamberlere yaptığı gibi, rüyada da kuluna vahyeder, yahut Allah velilerinde olduğu gibi ilham eder.
“Allah Ömer'in lisanı üzre konuşur” mealindeki hadîs-i şerif de bu mânada söylenmiştir. Perde arkasından konuşma, Musa Aleyhisselâm'da olduğu gibi Allah'ı görmeden kelâmını işitmek suretiyle olur. Yahut Cebrail Aleyhisselâm gibi bir melek göndererek bu melek vasıtasıy*la vahyeder. Yâni elçi olan melek kul ile konuşarak rabbinin emri*ni tebliğ eder.
Allah'ın kelâmı kendi zatı ile kâimdir. Mûtezile'ye göre ise du*rum böyle değildir. Mutezile Allah'ın, başkası ile kaim olan bir ke*lâm sıfatı ile muttasıf bulunduğu ve Allah'ın böyle bir sıfatı bu*lunmadığı görüşünü benimseyerek, şöyle demişlerdir: Allah'ın kelâ*mı harfler ve seslerden meydana gelir ve Allah bu kelâmı Cebrail aleyhisselâm'da, Hz. Peygamber'de ve Levh-i Mahfuz'da olduğu gi*bi başkalarının ağzında yaratır.
Hanbelilerin sapıkları da şöyle demişlerdir; Allah'ın kelâmı harf ve seslerden ibarettir. Bu harfler ve sesler Allah'ın zatı ile kâ*imdir. Allah'ın zatı ise kadîmdir. Onların bir kısmı cehaletlerinde mübalağa ederek şöyle demişlerdir: Mushaf'ın cilt ve kâğıdı dahi kadîmdir. Nerde kaldı ki sayfaları. Bu söz bizzarure batıl bir söz*dür ve hissi bir davranış icabı olarak inatlaşmadır. Çünkü “Bismillah”taki “ba”nin “sin”den önce olduğu gözle görülüyor.
__________________
Kaybettiklerim arasında en çok kendimi özledim, oysa ne güzel gülerdim..
|