Tirmizî’nin Ebû Hureyre Radiyallâhû Anh’dan Tahric Ettiğine Göre Aleyhisselâtû Vesselâm Efendimiz Buyurdu, “Adam Bir Kelime Konuşur, Onda Bir Beis Görmez. Onun Sebebiyle Yetmiş Sene Cehenneme Düşer...” Yani Adam Söylediği Kelimenin, Sözün Günâh Olduğunu ve Hesaba Çekileceğini Zannetmez. Âyette Geçtiği Gibi, “Sizler Onu Kolay Zannedersiniz. Hâlbuki O Allah Katında Büyüktür.”

Hadîste Geçen ve Yetmiş Sene ile Tercüme Ettiğimiz Harif ya Dâimîyi İfâde Eder ya da Seneyi İfâde Eder. Cehenneme Niçin Düşer? Çünkü O Söylediğinde, Miskin Akıllı Kişinin Düşünemeyeceği Günâh ve Vebâller Vardır.

O Hâlde Akıllı Kişinin Üzerine, Konuşmasından Önce Kelâmının Müşküllerinin Arasını Ayırt Etmesi Lâzım Gelir. Böylece Söyleyeceği Söz, Nefsin Hazlarından ve Medh Sıfatlarından, Benzerinde ise Ondan Uzaklaşır Sakınır. İşte Bu Habere Kim Hakkıyla Îmân Etmişse, Lisânı Hakkında Allah’tan İttka Eder Sakınır. Kelâmını (Konuşmalarını) da İmkânlar Ölçüsünde Az Yapar. Bahusus Hakkında Kelâmdan Nehy Edildiği Şeylerde Bunu Yapar.

Gazâlî Anlatıyor; Lisân, Ancak Senin İçin Halk Olunmuştur. Onunla Allah’ın Zikrini ve O’nun Kitabını Çok Yapasın ve Onunla Halkı O’nun Yoluna İrşâd Edesin veyâ Onunla Senin, Din ve Dünyânın Hâcetlerinden Kalbinde Bulunan Şeyleri İzhâr Edesin. O Hâlde Kendisi İçin Yaratıldığı Şeyin Gâyrîna Onu Kullandığın Zaman, Ondaki Allah’ın Nimetini İnkâr Etmişsin Demektir. Hâlbuki O Senin Uzuvlarının En Galibidir. İnsanları Ateşe Yüzü Üzerine Ancak Lisânlarının Konuştukları Atar. O Hâlde Bütün Gücünle Galip Gelemeye Bak ki, O Seni Cehennemin Derin Çukuruna Atmasın.

Hadîste Şöyle Geçmektedir, “Adam Elbette Bir Kelime Konuşur ki, Topluluğu Onunla Güldürür ve Bir Beis de Görmez, Yani Onları Güldürmek İçin Konuşur. Hâlbuki O Kelime Sebebiyle Gökten Daha Uzak Bir Yer Kesilir...” Yani Gökten Yere Düşmesinden Daha Uzak Bir Şekilde Cehenneme Düşer Demektir.

O Hâlde Aklı Olan Kişinin Dış Uzuvlarını Zapt Etmesi Lâzım Gelir. Çünkü Onlar Onun Raiyyeleridir. O Kendisi Onlardan Mesûldür. Çünkü Kulak, Göz, Kalp Bunların Hepsinden O Mesûldür. Sayıca ve En Kolay Meydana Gelme Bakımından Masiyetlerin Ekserisi, Lisânın Günâhlarıdır. Zirâ Onun Âfetleri Yirminin Üzerindedir. Bundan Dolayı Allahû Teâlâ Şöyle Buyurmuştur, “Doğru Söz Söyleyiniz. [Ahzâb Sûresi, 70]”

[Tarikat-ı Muhammediyye Şerhi’nden]