EL-ĞANİYY
(C.C)
Ğaniyy, hiçbir şeye muhtaç olmayan, kendi dışında her şeyin ona muhtaç olduğu yüce varlık anlamına gelmektedir.
Allah’ın Ğaniyy olması; zat ve sıfatları itibarıyla başkasından müstağni olması anlamındadır. Gerek zat ve sıfatlarında, gerek işlerinde hiçbir zaman, hiçbir surette, hiçbir şeye muhtaç olmayan, bunun yanında her şeyin kendisine muhtaç olduğu tek zengin O’dur.
Allah’ın, başkasının kendisine ibadet etmesine de ihtiyacı yoktur. İnsanların O’na inanıp ibadet etmelerinin kendisine bir yararı olmadığı gibi, inanmayanların, itaat etmeyenlerin de kendisine bir zararı yoktur. Allah rahmet sahibidir, Allah Ğaniyy’dir.
Kula yakışan, Rabbini iyi tanıması, O’na muhtaç olduğunu hiç hatırdan çıkarmaması, bütün arzu ve ihtiyaçlarında O’na yönelmesidir.
Öyle Gani, öyle zengindir ki ilk yaratılandan son yaratılana kadar bütün insanlar, genişçe bir yerde toplansa ve O’ndan her biri bir takım isteklerde bulunarak bir şeyler isteseler, bu isteklerinin hepsini yerine getirmesi ve bunlar ne kadar olursa olsun O’nun deryasından bir damla dahi eksilmez. Çünkü O’nun zenginliği zatından gelmektedir. Bakınız İbn Kayyım, Tariku-l Hicreteyn’de buyuruyor ki: “Muhtaçlık, benim ebedi olan zati bir vasfımdır. Gınanın (zenginliğin), onun ebedi olan zati bir vasfı olduğu gibi.”
Kulun Rabbine muhtaç olması bu muhtaçlığı gerektiren bir nedenden dolayı değil, bizatihi varlığının bir gereğidir. Onun içindir ulema diyor ki: Allahu Teâlâ’nın gani olması, gani olmasını gerektiren bir nedenden dolayı değil, kendi zatının bir gereğidir. O öyle bir Allah’tır ki inanan ve inanmayan kullarını Rahman ve Rahim sıfatıyla kucaklar. Bazen günahkâr olsun, mümin olsun, onları yumuşak ifadelerle azarlar, onları uyarır. Bununla birlikte onların birçok hata ve kusurlarını bağışlar. Onları bazı sıkıntılardan, bazı belalardan korur ve muhafaza eder. Hiçbir zaman onları aç ve açıkta bırakmaz, her türlü nimetleri onların emrine verir. Çünkü O İbn Kayyım’ın dediği gibi “Ne güzel Mevla ve ne güzel yardımcıdır.”
AYETLERİN IŞIĞINDA EL-ĞANİYY İSMİ ŞERİFİ
Ğaniyy ismi ve sıfatı yüce ki kitabımız Kur’an-ı Kerim’de yedi yerde Allah (c.c) için kullanılmıştır. Allah’ın Ğaniyy olması, zat ve sıfatları itibarıyla başkasından müstağni olması anlamındadır. Gerek zat ve gerekse sıfatında, gerek işlerinde hiçbir zaman, hiçbir surete, hiçbir şeye muhtaç olmayan, bunun yanında her şeyin kendisine muhtaç olduğu tek zengin O’dur.
Allah’ın bizim ibadetlerimize bir ihtiyacı yoktur. Kur’an-ı Kerim bunu gayet açık bir şekilde ifade etmektedir. Hac suresi 37. ayette “O’nun rızası için kesilen kurbanlık hayvanların ne etleri, ne kanları Allah’a ulaşmaz. O’na ancak sizin takvanız ulaşır.” buyrulmuştur.
Kula yaraşanı Rabbini bu şekilde tanıması, her zaman, her yerde O’na muhtaç olduğunu hatırından çıkarmaması, bütün arzu ve ihtiyaçlarından O’na yönelmesidir.
Yüce Allah (c.c) kendisini mükâfatlandırsınlar veya kendisine bir zararları dokunmasın diye kullarına ihsanda bulunmaz. Onu için şöyle buyuruyor: “Sizler asla bana zarar verecek bir dereceye ulaşamazsınız ki bana zarar veresiniz. Ve keza sizler asla bana fayda verecek bir dereceye ulaşamazsınız ki bana fayda veresiniz.” Çünkü ben, siz hidayet istediğiniz zaman size hidayet ettiğimde, sizi doyurmamı istediğinizde sizi doyurduğumda, sizi giydirmeyi istediğinizde sizi giydirdiğimde, susayıp su istediğinizde susuzluğunuzu giderdiğimde, düşmanlarınızdan kurtulmayı istediğinizde düşmanınızı sizden uzaklaştırdığımda, bağışlanmanızı istediğinizde sizi bağışladığımda sizden herhangi bir menfaat talep edecek değilim. Çünkü ben El- Ğaniyy ve El-Hamîd’im. Sizin böyle bir gücünüz yoktur ve asla böyle bir güce de sahip olamazsınız.
Yüce Allah (c.c) ulvi kitabımız Kur’an-ı Kerim’in birçok ayetinde Ğaniyy ismi şerifine dikkatimizi çekmiştir. Örneğin Ankebud suresi 6. ayette şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Allah âlemlerden müstağnidir.” Yani Allah (c.c) âlemlere muhtaç değildir. Öyleyse kullarını yaratan Allah kullarının itaatine ve cihat etmelerine hiçbir zaman ihtiyacı yoktur. Ancak yüce Allah (c.c) itaati ve cihadı onlara lütufta bulunmak, bol mükâfat kazanmalarını sağlamak için emretmiştir. Bazı tefsir âlimleri bu konuya şöyle bir tefsir getirmişlerdir: “Kim (Allah yolunda) cihat ederse ancak kendisi için cihat etmiş olur.” Yani kim ne yaparsa, yine kendisi için yapmış olur. Çünkü Allah’ın onların ibadetlerine, hayır işlemelerine ihtiyacı yoktur. Çünkü Allah kullarının yapmış olduğu bütün amellerden müstağnidir.
Şayet yüce Allah (c.c) müminleri imtihana tabi tutuyorsa, onları zorluklarla, meşakkatlerle, nefisleri ile mücadeleye zorluyorsa, bu kendilerinin iyiliği içindir. Bu fiilleri onların ahirette kurtuluşlarına sebebiyet verir.
Asıl cihat: “Nefis ve nefsi tutkular için yapılan mücadeledir.” (Ankebut 6)
Yoksa farzı mahal Hasan Efendinin namazı, Mehmet Efendinin orucu, Ali Efendinin haccından yüce Allah’ın istifade etmesi veyahut bu kullarının bu ibadetleri yapmamasından Allah’ın zarar görmesi imkânsızdır, açık seçik olarak bilinir.
Allah’a iman edip, onun verdiği nimetlere şükrederseniz, o bundan hoşnut olur. Üzerinizdeki nimetleri artırır, bu nimetlere şükretmeyip onun emirlerine karşı gelirseniz nimetleri alır ve azabı çok elim olur.
Hülasa edecek olursak Ğaniyy olan Allah’ın hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. O tahmin ve tahayyül edilemeyecek şekilde zengindir. Kul

ise daima Allah’a muhtaçtır, onun verdiği sağlığa, sıhhate, havasına, suyuna, yiyeceğine, giyeceğine daima muhtaçtır.
Yüce Allah’ın kullarından istediği, yaratıcısına yakışır şekilde kulluk etmesidir. O da buna karşılık lütuf ve yardımıyla, onları rahmet ve keremine nail kılmak ister. Onlar ise her zaman zayıf, her zaman güçsüz ve her zaman muhtaçtırlar.
Bakınız bir şairimiz Allah’a her an, her zaman muhtaç olduğumuzu ne güzel dile getiriyor:
Olmaya devlet cihanda
Bir nefes sıhhat gibi
Yâ Rabbî! Bizleri Ğaniyy isminin lütfünden mahrum bırakma.
HADİSLERİN IŞIĞINDA EL- ĞANİYY ESMASI
Hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah (c.c) âlemlerden müstağni (ihtiyacı olmayan) oluşunu bir kutsi Hadiste şöyle ifade buyuruyor:
“Ey kullarım! Ben kendi nefsime zulmü haram kıldım ve onu sizin aranızda da haram kıldım.”
Ey kullarım! Sizin dünyaya ilk gelenleriniz ve sonra gelenleriniz, beşer cinsinden olanlarınız ve cinler, tümünüz, içinizden en muttaki olan bir kimsenin kalbinden daha muttaki bir kalbe sahip olanınız bu benim hükmüme hiçbir şey katmaz.
“Ey kullarım! Dünyaya ilk gelenlerinizden, en son geleninize kadar hepinizin, insanların ve cinlerin hepsinin kalbi, içinizden en günahkâr olanın kalbi gibi olsa, bu benim mülkümden hiçbir şey eksiltmez.” Hadisin sonu şöyle bitiyor: “Herhangi bir kimse bir iyilikle karşılaşırsa Allah’a hamd etsin. Bundan başka bir şeyle karşılaşırsa sadece kendi nefsini kınasın.” (Müslim ve Tirmizi)
Yine İbn Mesud’dan (r.a) nakledilen bir Hadiste Resulullah’ın şöyle buyurduğu rivayet edilmektedir.