Havas Okulu - Tekil Mesaj gösterimi - Çörek Otu ve Rivayet Edilen Hadislerin Analizi

Text · 05.01.20, 23:41

Alıntı:

Och Nickli Üyeden Alıntı

Hadis kaynaklarında şûnîz ve el-habbetü’s-sevdâ adıyla anılan çörek otunun yararlarına ve kullanış biçimlerine işaret eden birtakım rivayetler yer almaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir: “Çörek otuna devam edin, çünkü onda ölümden başka her derde deva vardır.” “Şu siyah taneciklere devam edin. Ondan beş veya yedi tane alıp ezin. Sonra onu birkaç damla zeytinyağıyla karıştırıp birkaç damla bir burun deliğinden, birkaç damla öbür burun deliğinden damlatın.” “Hz. Peygamber, hastalandığı zaman, bir avuç çörek otu alıp, onu su ve bal ile içerdi.” Tarihsel süreçte, Araplar arasında önceleri şûnîz ismi yaygınken, muhtemelen ilgili hadislerin şöhret bulması nedeniyle siyah tane (el-habbetü’sevdâ) tanımlaması asıl ismin yerine geçmiştir. İlgili rivayetlerin yapısal analizinde, üç ayrı rivayet sarmalı tespit edilmiş, bunlardan birinin metin kökü doğrudan çörek otuyla, diğerlerinin ise farklı konularla ilgili olduğu görülmüştür. Sahih ya da zayıf kabul edilen rivayetlerin hangi formdaki hadisler olduğu açıklanmıştır. Şerh kitaplarında çörek otunun ne tür yararlarından bahsedildiği özetlenmiş ve onların hangi kaynaklardan yararlandıkları açıklanmıştır.

Abstract
The Form Analysis of Nigella Ha-diths In some hadith books, the benefits and usage of the black cumin, mentioned in some hadith transmissions as shooneez or al-habbah al-sawda (black seed), are transmitted. Some of them are as follows: Narrated Abu Huraira: I heard Allah's Messenger (pbh) saying, "There is healing in black cumin for all diseases except death"; Ibn Abi 'Atiq came to visit Ghalib when he was ill and said to us, "Treat him with black cumin. Take five or seven seeds and crush them (mix the powder with oil) and drop the resulting mixture into both nostrils”; Anas Ibn Malik narrated that the Prophet, when ill, he took a handful of black cumin and drank water with honey. During the early period, Arabs used to name the black cumin as shooneez but the name of al-habbah al-sawda became more famous due to the popularity of the hadith "There is healing in black cumin for all diseases except death" in Muslim society after second century. In this paper, I also analyzed the texts of narrations on the subject and found three text groups. The core of the first one is the hadith of "There is healing in black cumin for all diseases except death". A lot of forms of this text were mentioned in the hadith books. The cores of second and third one are different but the words expressing the benefit of nigella were added on.

Çörek otu, düğün çiçeğigillerden, çiçekleri sapının ucunda bulunan otsu bir
bitkidir. Karacaot, veya çöreotu da denir. Bilimdeki adı Nigella damascena’dır. Bu bitkinin susam iriliğindeki siyah tohumuna da çörek otu veya çöreotu ismi verilir. Hadis kaynaklarındaki birtakım rivayetlerde yer alan el-habbetü’s-sevdâ ismi, Farsça kökenli şûnîz ismiyle açıklanmış ve Türkçeye çörek otu adıyla çevrilmiştir. Güncel Arapçada çörek otunun karşılığında el-habbetü’s-sevdâ kelimesi kullanılmaktadır. Bunun yanında ona el-habbetü’l-mübâreke, habbetü’l-bereke ve kemmûnün esved de denilmektedir. Eski Arapça lügatlerde el-habbetü’s-sevdâ ismi yerine es-Süveydâ ismi yer almakta
ve Farsça kökenli şûnîz kelimesinden türetilme el-habbetü’ş-şûnîz ismiyle tanımlanmaktadır. Tohumuna el-habbetü’l-kalb de denilmektedir. el-Habbetü’s-sevdâ isminin sonraki dönemlerde yazılan lügatlerde, hadise işaret edilerek açıklanması, bu isimlendirmenin asıl kaynağının hadis kitapları olduğunu göstermektedir. Habbetü’l-bereke şeklindeki isimlendirmenin ise daha geç dönemlerde ortaya çıktığı kanaatindeyiz. el-Habbetü’ssevdâ ismi, en eski hadis kitaplarından el-Câmi’de bulunmaktadır. Buhârî öncesi döneme ait hadis kitaplarının çoğunda el-habbetü’s-sevdâ ismi yer almaktadır. Bu
rivayetlerin bazılarında, el-habbetü’s-sevdâ adının garîb görülerek, şunîz anlamına geldiğinin açıklanması şûnîz adıyla bilinen çörek otunun el-habbetü’s-sevdâ adıyla isimlendirilmesinin Araplarca önceleri bilinmediğine ve ilk kez bu rivayetlerde yer aldığına işaret etmektedir. El-habbetü’s-sevdâ İsminin ilk lügat kitaplarında yer almaması, konuyla ilgili rivayetlerin hicri ikinci asrın sonuna doğru meşhur olduğunu gösteren bir işaret olarak kabul edilebilir. Ebû Nuaym el-İsfahânî’nin Tıbbu’n-nebevî kitabında elhabbetü’s-sevdâ ile ilgili rivayetler, şûnîz başlığı altında verilmiştir. İbn Kayyim ise aynı
bitkiyi ha harfinde el-habbetü’s-sevdâ adıyla tanıtmıştır. Sonraki dönemlerde elhabbetü’s-sevdâ adı şûnîz adından daha çok yaygınlaşmıştır. Ibn Battal, Buhârî şerhinde el-habbetü’s-sevdâ ismini şûnîz olarak açıklamış ve onunla ilgili başka bir bitki adı vermemiştir. Daha sonraki dönemlerde yazılan
şerhlerde, meşhur olan görüşe göre şûnîz olduğu, fakat hardal veya el-butm şeklinde açıklayanların da olduğu bildirilmiştir. Yukar ,ıda verilen bilgiler dog rultusundaçörek otunun Araplar arasında önceleri şûnîz veya süveydâ adıyla bilindiğini el-habbetü’s-sevdâ biçiminde isimlendirilmesinin muhtemelen hicri ikinci yüzyılın sonlarında, bu isimlendirmenin yer aldığı hadis rivayetlerinin şöhret bulması sonucu yaygınlaştığı ve sonraki dönemlerde şûnîz adından ziyade, el-habbetü’s-sevdâ adının meşhur olduğunu söyleyebiliriz.

Çörek otuyla ilgili rivayetler, üç ayrı grupta –bu tür metin gruplarını sarmal adıyla tanımlamaktayız– bulunmaktadır. Birinci sarmalın kökü, çörek otunda ölüm hariç, her hastalık için şifa bulunduğu ifadesidir. Bu sarmalın içinde yer alan birçok formdan ikisi yaygındır. Bunlardan birincisi, en eski yapısal biçimiyle şöyledir: Ebu Hüreyre’den nakledildiğine göre Hz. Peygamber şûniz için şöyle buyurmuştur: “Şu siyah taneye devam edin; çünkü onda sâm hariç –ölümü kastediyor– her hastalık için şifa vardır.” Bu metnin benzeri Sahîh-i Buhârî’de şu biçimde yer almaktadır: Ebu Hüreyre’nin Hz. Peygamber’den şöyle duyduğu bildirilmiştir: “el-habbetü’ssevdâ’da, sâm hariç, her hastalık için şifa vardır. İbn Şihâb, es-sâm’ın ölüm; el-habbetü’ssevdâ’nın ise şûnîz olduğunu söyledi.” Bu formdaki metinlerde tip farkl ılıkları bulunmaktadır; geniş birçalışmada bunlar kendi içinde gruplandırılabilir. Ikinci metin formu bir hikâyeyle birleşik olarak şöyle nakledilmektedir: Halid b. Sa’d’dan şöyle rivayet edilmiştir: Gâlib b. Ebhar’ın da içinde bulunduğu bir grupla yola çıktık. Gâlib yolda hastalandı. Hasta haliyle Medine’ye vardık. İbn Ebî Atîk onu ziyarete geldi ve ona dedi ki: “Şu siyah taneciklere devam edin. Ondan beş
veya yedi tane alıp ezin. Sonra onu birkaç damla zeytinyağıyla karıştırıp birkaç damla bir burun deliğinden, birkaç damla öbür burun deliğinden damlatın, çünkü Hz. Aişe, Allah'ın Elçisi’nden şu hadisi işittiğini söyler: “Şu siyah tane, sâm hariç her derde devadır.” Sâm nedir, dedim. Ölümdür, dedi.
Metin kökünde çörek otunun her hastalığa şifa olduğu bilgisi yer alan rivayetlerin oluşturduğu bu sarmalın dışında, başka metin kökleri üzerinde oluşmuş iki farklı sarmalda, çörek otu uzantı veya eklenti biçiminde yer almaktadır. Bunlardan birincisinin metin kökü, Hz. Peygamber’e namaz kılarken cennetin arz edilmesidir. Çörek otuyla ilgili kısım, bu sarmalda bir uzantı olarak yer almaktadır. Buradaki rivayetlerin başında nakledilen olaya göre Hz. Peygamber namaz kılarken elini bir şeyi almak ister gibi uzatmış, namazdan sonra ashabına dönüp, kendisine cennetin gösterildiğini, oradaki nimetlerin güzelliğine hayran kaldığını, orada bulunan üzümden almak istediğini fakat alamadığını anlatmış, sonra: “Bilin ki tuzda bulunan bu çörek otu, ölüm hariç her türlü hastalığa şifadır” buyurmuştur. Bu sarmalda yer alan rivayetlerin bir örneği şöyledir: Büreyde, babasından şöyle naklet-miştir: Büreyde’nin babası, ashaptan kırk iki kişinin içinde Hz. Peygamber’le birlikteydi. Resulullah (s) Makam’da namaz kılıyordu; ashabı da arkasında oturmuş, ona bakıyorlardı. Hz. Peygamber Kâbe yönüne doğru, sanki bir şey almak istermiş gibi elini uzattı. Biraz sonra ashabına döndü; bunun
üzerine onlar gitmek için ayağa kalktılar. Hz. Peygamber onlara eliyle oturmalarını işaret etti; bunun üzerine oturdular. Hz. Peygamber: “Beni gördünüz; namazı bitirdiğimde Kâbe’ye doğru, sanki bir şey almak ister gibi elimi uzattım” buyurdu. Ashabı: “Evet, Ya Resulallah” dediler. Hz. Peygamber şöyle buyurdu: “Bana cennet gösterildi. Oradakilerin bir benzerini daha önce hiç görmemiştim. Önümden bir salkım üzüm geçti; çok hoşuma gittiği için onu almak üzere elimi uzattım; fakat onu alamadan geçti gitti. Eğer almış olsaydım, onu bulunduğunuz yerin arka tarafına ekerdim; böylece cennet meyvesinden siz de yerdiniz. Bilin ki keme (domalan) gözün devası; acve hurması cennet meyvesidir ve şu tuzdaki çörek otu, ölüm hariç her çeşit hastalığın ilacıdır.” Bu metinde yer alan, el-habbetü’s-sevdâ elletî tekûnü fi’l-milh ifadesi, tuzlanmış çörek otu şeklinde anlaşılmıştır. Üçüncü sarmalın kökü, İsra gecesi meleklerin Hz. Peygamber’e hacamat olmayı emretmesidir. Bu sarmalın tipik örneklerinden biri şu rivayettir: I bn Abbas’ın rivayetine göre Hz. Peygamber şöyle buyurdu: “(…) İsra gecesi yanına uğradığım her büyük melek bana mutlaka, Ey Muhammed, hacamat olmaya devam et, dedi.”
Çörek otu bu sarmalda yer alan rivayetlerin bazılarında bir eklenti olarak yer
almaktadır. Eklentinin yer aldığı rivayetlere örnek olarak şunu gösterebiliriz:
I bnÖmer’den rivayet edildiğine göre Resulullah (s) şöyle buyurdu: 'Göklerden hangi kata uğradıysam melekler beni selamladı ve mutlaka, Ey Muhammed, ümmetine hacamatı emret, çünkü en iyi tedaviniz hacamat, öd ağacı ve çörek otudur, dedi.” Çörek otundan söz eden hadis metinlerinden tek kalmış bir metin ise şöyledir: Enes b. Malik’ten rivayet edilmiştir: “Hz. Peygamber hastalandıgında bir avuç çörek otu alır üzerine su ve bal içerdi.”

Eline emeğine sağlık faydalı bir makale olmuş

ne yapıyoruz o halde çörek otuna başlıyoruz