Akâid ilmi, Kur’ân ve Sünnet ışığında Allah Te‘âlâ’nın zât, sıfat, fiil ve isimlerinden, peygamberler ve onlarla ilgili meselelerden, ölüm sonrası hayat ve kabir hâllerinden bahseden ilimdir. Buna göre; akâid, İslâm dininin itikadî hükümlerini, yani îmân esaslarını konu alan bir ilimdir.

Bu açıdan bakıldığında akâidin konusu, îmân esaslarının tümüdür. İman esasları, altı temel bölümden oluşur:

Allah’ın zatına ve sıfatlarına îmân, bu esasların temelini teşkil eder.
Meleklere îmân
Kitaplara îmân
Peygamberlere îmân
Âhirete îmân
Kaza ve kadere îmân.
Îmânın Mâhiyeti ve Akâid İlmi
Akâid ilmi, sözü edilen îmân esaslarına inanmanın nasıl ve ne şekilde olacağını belirler ve îmânın mahiyetini inceler.

İslam inancı, Allah Te‘âlâ’nın tek olması, hiçbir eşi ve benzerinin olmaması ile Allah’tan başka tüm ilahlardan beri olması temeline dayanır. Birçok ayet ve hadis bunu açıkça beyan etmiştir. İhlâs Sûresi, tevhidin temellerinin en açık şekilde beyan edildiği sûredir:
«De ki: “O, Allah bir tektir. Allah Samed’dir (her şey O’na muhtaçtır; O, hiçbir şeye muhtaç değildir). O’ndan çocuk olmamıştır (kimsenin babası değildir). Kendisi de doğmamıştır (kimsenin çocuğu değildir). Hiçbir kimse O’na (hiçbir yönden benzer, eş, eşit ve) denk de olmamıştır!»[1]

Îmân ve Şubeleri
Usûlü’d-Dîn âlimlerimiz, îmân konusunu naslar çerçevesinde tafsil etmişler ve îmânın şubeleri olduğunu beyan etmişlerdir. Nitekim Peygamber Efendimiz (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: «Îmânın yetmişten fazla bölümü vardır. En aşağı mertebesi yoldan zarar veren şeyleri kaldırıp atmak, en yüksek mertebesi de ‘Allah’tan başka ilâh yoktur’ sözünü söylemektir.»[2]

Konuyu tafsil eden âlimlerimiz bu şubeleri zikredip açıklamışlar ve böylece “Şua‘bü’l-Îmân” olarak anılan bir alan teşekkül etmiştir. İmam el-Beyhakî (Rahimehullâh) da, hadîs-i şerîfler ve ulemanın kavilleriyle tasnif ettiği eserine, Şua‘bü’l-Îmân adını vermiştir.

Muhakkak ki bu çalışmaların tamamı, mü’minlerin akâide dair hükümleri en açık şekilde anlayıp kavramaları ve kalple tasdikten idrâk seviyesine ve fiilî teslimiyet derecesine taşıyabilmeleri içindir.

Dipnotlar

[1] İhlâs Sûresi:1-3.
Yazının buraya kadar olan bölümü, “İsmailağa Telif Kurulu” tarafından hazırlanan Ehl-i Sünnet Akâidi adlı kitabın ilgili kısmından iktibâs edilmiştir.
[2] Buhârî, Îmân:2.

Alıntı