"Aha işte bu!" dedim, yirmi yıl önce aldığım kitabı okurken gördüğüm bir cümle üzerine. Kadıköydeki bir kitapçının ikinci katından almış ve Modadaki öğrenci evine doğru heyecanla koşturmuştum.

Anlatmaya çalışıp anlatamadığım temel konulardan bir tanesi.

Kuantumu ve gözlemci etkisini anladığını düşünen kaç kişi var aramızda? Lütfen parmak kaldırmadan önce biraz daha düşünün.

Hani hep diyorum ya. Paradigma çok önemli. Ve bugün kuantumdan, evrenin dokusundan, zaman boyutundan vb bahseden kişiler bile halen daha Newtonun Mekanik Evren modeline göre düşünüyorlar tüm bunları ve işin özünü hep kaçırıyorlar.

Bugün fiziğin geldiği noktayı bilip de, gündelik hayattan kopacak kadar şaşırmayan birisi, olayı anlamamış demektir.
Fizik falan biliyor değildir. Halen daha mekanik evren tabanlı düşünüyordur.

Zaman dışılık, zamansızlık, tekillik, boyutlar, bilinç, holoevren....

Danah Zohar da değinmiş benim bu vurguladığım konuya.

"Bir evren var. Bir de bilinç var. Gözlemci etkisi denilen şey ile bilinç, evreni etkiliyor" diyenlerden iseniz, üzgünüm, olaya halen daha vakıf olamamışsınız.

Bilinç ve evreni ayıran, kartezyen koordinat gibi Descartes idi. Kendisi Newton zamanlarından kalma.

Sizin bilinç derken ve evren-madde derken halen daha anladığınız şeyler, eski versiyona ait tanımlar.

Danah Zohar da buna değiniyor ve içimin yağlarını eritiyor. Basmakalıp kitaplar, postlar veya videolar gibi davranmıyor.

Kuantum paradigmasının evren tanımı, bilinç tanımı farklı. Aslında hangi kavramları kavramsallaştırmak gerekliliği bile farklı belki de. Kuantumun ileri felsefik bazı yorumlarında, evren diye bir tanıma-kavrama gerek yok.

Gündelik yaşamdaki tanımları alıp evrenin kuantumsal gerçekliğini anlamaya çalışmak, ve halen daha herşeyi mekanistik biçimde algılamak.

Kuantuma göre, bir gerçeklik belli bir yerde bulunmuyor. Evrenin bütününe dağılmış durumda. Ve gözlemci etkisi dediğimiz şey ise, dıştaki bir evreni şekillendiren bir iç bilinç değil.
Bilinç denilen şey de evreni her mekanlı şekilde kapsamış adeta. Evrenin ne içinde ne dışında.

Buradaki ifadeler bile, "ne iç ne dış, tüm mekana yayılmış gerçeklik" gibi ifadeler. Halen daha mekanik versiyonda çalışan zihnimiz sebebi ile. Yani tam tanım yapılabilecek kelime yok şu an.

Oysa kavramlara kökenden farklı, yepyeni algı ve tanımlar. Hatta yeni kavramlar bulmak ya da şimdiki kavramları kullanmayı bırakmak gerekiyor.

Olayın özü ise paradigma sıçraması yapmakta.
Aynı paradigmada kalarak, doğru cevapları veremeyiz. Çünkü zaten soruları paradigma belirler. Yanlış ve geçersiz sorulara cevap arar dururuz.