Düşüncelerinizi, Duygularınızı ve Davranışlarınızı Nasıl Yönetirsiniz?
Yeni araştırmalar, beynimizi nasıl yönetebileceğimizi ve hedeflerimize nasıl ulaşabileceğimizi açıklamaya yardımcı oluyor.
Hayatta kontrol edebileceğimiz tek şey düşüncelerimiz, duygularımız ve davranışlarımızdır. Bunları yönetebilirsek, hedeflerimize ulaşabilir ve hayatta başarı elde edebiliriz .
Bu düzeyde bir kontrole sahip olmak için duygu ve düşüncelerimizin arkasındaki bilim temelli kalıpları ve bunları nasıl yöneteceğimizi öğrenmemiz gerekir. Zihnimizin nasıl çalıştığını bilirsek, düşünce ve duygu kalıplarımızı etkileme konusunda bilinçli olabiliriz. Gerçekliği daha net değerlendirebilir, daha iyi kararlar verebilir ve hedeflerimize ulaşma yeteneğimizi geliştirebiliriz. Böylece bilinçli olarak daha fazla acentelik ve yaşam kalitesi kazanırız .
Aklımız nasıl çalışır? Sezgisel olarak, zihnimiz uyumlu bir bütün gibi hissediyor. Kendimizi kasıtlı ve rasyonel düşünürler olarak algılarız. Yine de bilişsel bilim araştırmaları, gerçekte, zihnimizin kasıtlı kısmının, büyük bir duygu ve sezgi filinin tepesindeki küçük bir biniciye benzediğini gösteriyor.
Kabaca konuşursak, iki düşünce sistemimiz var. Davranışsal ekonomi üzerine yaptığı araştırmayla Nobel Ödülü'nü kazanan Daniel Kahneman bunlara "Sistem 1" ve "Sistem 2" diyor .
Otopilot sistemi duygularımıza ve sezgilerimize karşılık gelir. Bilişsel süreçleri esas olarak amigdalada ve beynin evrimimizin erken dönemlerinde gelişen diğer bölümlerinde gerçekleşir. Bu sistem günlük alışkanlıklarımıza rehberlik eder, ani kararlar vermemize yardımcı olur ve tehlikeli ölüm kalım durumlarına (kılıç dişli kaplanlar gibi) donma, dövüşme veya kaçma stres tepkisi yoluyla anında tepki verir. Geçmişte hayatta kalmamıza yardımcı olsa da, savaş ya da kaç tepkisi modern yaşam için pek uygun değil.
Hayatı tehdit etmeyen birçok küçük stresimiz var, ancak otopilot sistemi onlara kaplanlar gibi davranıyor. Bu, zihinsel ve fiziksel sağlığımızı baltalayan gereksiz yere stresli bir günlük yaşam deneyimi üretir. Üstelik sezgi ve duygulardan kaynaklanan anlık yargılar, hızlı ve güçlü oldukları için doğru gibi gelse de, bazen bizi yanlışa, sistemli ve öngörülebilir yollara götürürler .
Kasıtlı sistem , rasyonel düşüncemizi yansıtır ve beynin daha yakın zamanda gelişen kısmı olan prefrontal korteks etrafında merkezlenir. Son araştırmalara göre, insanlar daha büyük sosyal gruplar içinde yaşamaya başladıkça gelişti. Bu düşünme sistemi, bireysel ve grup ilişkilerini yönetme, mantıksal akıl yürütme, olasılıklı düşünme ve yeni bilgi ve düşünce ve davranış kalıpları öğrenme gibi daha karmaşık zihinsel etkinlikleri ele almamıza yardımcı olur.
Otomatik sistem çalışmak için bilinçli bir çaba gerektirmezken, kasıtlı sistem devreye girmek için bilinçli bir çaba gerektirir ve zihinsel olarak yorucudur . Neyse ki, yeterli motivasyon ve uygun eğitimle, otomatik pilot sisteminin hata yapmaya meyilli olduğu, özellikle de maliyetli olan durumlarda kasıtlı sistem devreye girebilir.
Otopilot sistemi bir fil gibidir. Açık farkla iki sistemden daha güçlü ve baskın olanıdır.
Duygularımız çoğu zaman rasyonel düşüncemizi alt edebilir. Ayrıca otopilot modunda geçirdiğimiz hayatımızın büyük çoğunluğunu sezgilerimiz ve alışkanlıklarımız belirler. Bu hiç de kötü bir şey değil. Her eylem ve karar hakkında kasıtlı olarak düşünmek zihinsel olarak yorucu olurdu.
Kasıtlı sistem fil binicisi gibidir. Fili , gerçek hedeflerimizle eşleşen yöne gitmesi için bilinçli olarak yönlendirebilir .
Elbette, beynin fil kısmı çok büyük ve hantaldır. Dönmesi ve değişmesi yavaştır ve tehditlere kapılıyor.
Ama fili eğitebiliriz. Biniciniz bir fil fısıldayan olabilir. Zamanla, otomatik düşünme, duygu ve davranış kalıplarınızı değiştirmek için kasıtlı sistemi kullanabilirsiniz. Bu sayede hayatınızın kontrolünü ele alma ve hedeflerinize ulaşma konusunda daha iyi olacaksınız .