"Ölüm" tasavvuf kitaplarında sıkça geçen bir kavramdır. Hayata anlam vermekte ölüm temel bir unsurdur. Ölümlü yanımız yani bedenimiz ruhumuza mekândır. Buradan asıl olanın ruh olduğu, bedenin geçici bir süre için Allah tarafından kullara lütfedildiği ortaya çıkar.

Tasavvufun ana gayesi de bedenin ruh üzerindeki gücünü kırmak, nefsi tezkiye ederek kişiyi saflaştırmaktır. Çünkü kişinin "Cibril hadisi"nde belirtildiği üzere ihsan makamına ermesi gerekir. İhsan makamı Allah'ı görüyormuş gibi ibadet etme makamıdır.

Cüneyd-i Bağdâdî k.s tasavvufu bu manada: "Hakk'ın seni senden öldürmesi ve kendisiyle diriltmesi" olarak tanımlar. Buradaki ölüm gerçek ölüm değil, nefsin isteklerinin öldürülmesi ve bu sebeple kişinin Hakk'a ayna olduğunun farkına varmasıdır ki, bu duruma "iradî ölüm" de denir.

Bir başka ifade ile iradî ölüm; öfkenin, gururun, kibrin, cimriliğin, tembelliğin yani kötü ahlakî özelliklerin öldürülmesidir. Bunların yerine de güzel ahlâk dediğimiz merhamet, cömertlik, yiğitlik, tevazu gibi hasletlerin kazanılmasıdır. Bu yolun sonu ise tasavvufta "fenâfillah" olarak ifade edilir."