Bundan yaklaşık 100 yıl önce, İsveç’te bir mezarlıkta 9. yüzyıla ait bir yüzük bulunuyor. Bu yüzük son zamanlarda tekrar araştırma konusu oldu. Yüzüğün üzerinde bulunan “Allah için” ya da “Allah adına” olan yazı Viking ve Arap kültürünün arasında Bilinenin aksine çok daha derin bir ilişki olabileceğine işaret ediyor. Birka denilen bir bölgenin Viking’lerin ticari bir bölgesi olduğu biliniyor.



Bulunan yüzüğünün ametist taşı olduğu düşünülürken, elektron mikroskopuyla yapılan araştırmalar sonucu yüzüğün aslında renklendirilmiş bir cam veya o zamanları ait egzotik bir materyal olduğunu ortaya çıkmış.

Stokholm’de bulunan İsveç Tarih Müzesi bu ilginç yüzüğün üzerinde yazan yazının ‘Küfi’ yani arap yazısının düz ve köşede çizgilerle yazılan eski bir versiyonu veya İslamiyetin ilk yüzyıllarında ‘Himyeri’ yazısı ile oluşan dik sert ve köseli bir yazı türünde yazıldığını açıkladı.

Oyulmuş yazının içinde gümüşe benzer bir materyallerin bulunması ise bu objenin bir mühür yüzüğü olduğuna işaret ediyor. İslam ve İskandinav kültürlerinin birbiriyle ilişkilendirilmesi bundan 1000 sene öncesine dayansada, nedense %100 tatmin edici bilgiler ve kanıtlar oldukça az bulunmakta. Bu yüzüğün bulunduğu mezarlık Stockholm’a yaklaşık 30 km uzaklıkta bulunmakta.

Bizlere tarih öğretmenlerimizin anlattığı kadar küçük değildi tabii dünya ozamanlar. Vikingler ve Müslümanlar zamanında birbirleriyle sıkı bir ticaret ilişkisi içersindelerdi ve bu, bu iki birbirinden aslında uzak iki kültürün birbirlerini farklı seviyelerde etkilemiş olduğunu gösteriyor.

İzleyenler ‘The 13th Warrior’ adlı filmi anımsayacaktır. Film gerçek bir hikayeden esinlenerek kurgulanmıştır ve Ahmad Bin Fadlan çok bir ünlü bir kaşiftir. İlgilenenler mutlaka o filmi izlersin.

Hz. İsa’nın konuştuğu bir çok dilin yanı sıra Aramice de konuştuğu ve o zamanlar Aramice Tanrı’ya ‘Allah’ diye hitap ettiği iddialarının arasında yer alıyor.

Asurluların Aramik dili konuştuğunu ve onların ‘Allah’ha’ dediklerini ve bunun bana nedense Viking’lerin meşhur *VALHALLA’sını çağrıştırdığını daha önceden de hep düşünüyordum ancak çeşitli kaynakları indiğimde bu konuda tek başıma olmadığımı gördüm.

*Valhalla (İskandinav mitolojisinde Valhöll, “Savaşta ölenlerin salonu”), Odin tarafından yönetilen Asgard’da bulunan görkemli, büyük salondur.

Şimdi Ayasofya’da bulunan Viking yazısını hatırlatmak isterim.

Orada güney galerinin orta kısmında mermer korkuluklarının birinin üzerinde dokuzuncu yüzyıla ait bir Viking yazısı bulunmakta ve orada şöyle der: Halvdan var här – Halvdan buradaydı.

Doğu Roma döneminde görev yapan bir paralı Viking askerinin bu yazıyı oraya yazdığı düşünülüyor. Savaşçı kimlikleriyle bilinen Vikingler İstanbul’a gelmiş ve ‘Varangian’ adlı bir Muhafız alayına katılmışlardı. Bu savaşçı birlik iki yüzyıl boyunca imparatorluğun dört bir yanında Saray adına büyük savaşlara katılarak ün yapmıştır.

Ayrıca Ayasofya’nın içinde tarih derslerinde pek bahsi geçmeyen runik yazılar bulunmaktadır. Norveçli ve Danimarkalı Viking’lerin İspanya üzerinden çok sık İstanbul’a geldikleri bilinmektedir.

Bu gelip gitmeler sadece ticari amaçlı olmamakla birlikte evlilik ilişkileri de kurulmuş ve bir çok İskandinav ve Müslüman evlenmiş ve birleşmiştir.

Bundan birkaç ay evvel İsveç’in yerel bir televizyon kanalında bu yüzüğe benzeyen ve üzerinde ‘Allah’ yazısı buluna bir objenin keşfedildiği açıklanmış ve muhtemelen Vikinglerin bir dönem Allah’a inandıkları iddia edilmiş, ancak gelen yoğun tepkiler yüzünden bu olay örtbas edilmiştir.

Emine Altındal'a araştırması ve tercümesi için teşekkür ederiz.