Bilmek gerekir ki; vefk ilmi adedlerin uygunluğuna ve dıla’ ve kuturlarda tekrarı olmaksızın eşitliğine ulaştıran ilimdir. Vefk; dört eşit çizgiyle çizilen bir satıh üzerinde eşit bölünen karelerden oluşan şekildir. En küçükten en büyüğüne kadar kareleri ve kuturları, boyu ve eni birbirine eşittir. İçinde aynı sayının iki defa tekrarı olmaz. Sayı koyulabildiği gibi harf de yerleştirilebilir. Her vefkde bir miftah, muglak, adl, vefk, mesahe, zabit, gaye ve asl vardır. Bu sekiz usul vefkin bilinmesini tayin eder. Çünkü her isimden ulvi meleği, süfli avanı ve ulvi hadimi çıkarılır. Miftah; vefke konulan ilk adeddir. Muglak; konulan son adeddir. Adl; miftahla muglakın toplamıdır. Vefk; dıl’ılardan birinin adedidir. Mesahe; vefkin dıl’ılarının adedlerinin toplamıdır. Zabit; mesahe ile vefkin toplamıdır. Gaye; en ve boyuna dıl’ların adedinin toplamıdır. Üçlü vefkten dokuzlu vefke kadar bütün vefkler yedi kevkebden birine mensuptur. Üçlü vefk Zühale, dörtlü vefk Müşteriye, beşli vefk Merihe, altılı vefk Şemse, yedili vefk Zühreye, sekizli vefk Utaride, dokuzlu vefk Kamere mensuptur. Onlu vefk ise flekü’l-buruca mensuptur. Vefkler mensup oldukları kevkeblerin tabiatına nazaran havassa sahiptirler. Bazıları da, dokuzlu vefkin dışında bütün vefklerin oluşturulma biçimine göre tabiata sahip olduklarını söylemişlerdir. Üçlü vefkin havassı; celb, birleştirme, kuvvetlendirme gibi cim harfiyle başlayan bütün isteklerdir. Dörtlü vefkin havassı; hayrın devamı, gaybdan haber, mazarratın def’i gibi dal harfiyle başlayan bütün talebler. Beşli vefkin havassı; heybet, heyecan, bağış gibi he harfiyle başlayan bütün hacetler. Altılı vefkin havassı; vefa, dostluk, korunma gibi vav harfiyle başlayan bütün istekler. Yedili vefkin havassı; zühd, bereket, malın artışı, muhabbet, izdivac gibi zay harfiyle başlayan bütün istekler. Sekizli vefkin havassı; muhafaza, kalbi ve nefsi arındırma, sükunet gibi ha harfiyle başlayan bütün hacetler. Onlu vefkin havassı; yakin, kolaylık, cismin ve amelin kuvvetlenmesi gibi ya harfiyle başlayan bütün talebler. Adedi vefklerin tanzim usulü; vefke yerleştirilmek istenilen sayı alınır, yapılacak vefkin üssü bu sayıdan çıkarılır. Kalan sayı vefkin dıl’ılarının adedine bölünür, çıkan sayı vefkin miftah hanesine yazılır. Vefkin kendi yapısına göre birer arttırılarak gidilir. Eğer kesir olursa yeri son devrin evvelidir, kesir buraya konularak aynı şekilde birer artışla devam edilir. Vefkin üssünün bulunması usulü; miftahından muglakına kadar olan haneler toplanır. Vefkin dıl’ılarının sayısının yarısıyla çarpılır. Çıkan sayıdan dıl’ıların sayısı çıkarılır, kalan sayı üss’dür. Şöyle de beyan edilebilir; muğlakın sayısından bir çıkarıldıktan sonra dıl’ıların adedinin yarısıyla çarpımıdır.

Alıntıdr