Terbiye, nefis, arzu, riyazet

Tasavvufun, insanı terbiye etmek için kullandığı kendine has metodları vardır. Bu metodlardan birisi de riyazet eğitimidir. Riyazet, Cenab-ı Hakk‟ın emrine uymak ve akl-ı selîmin gösterdiği yolda yürümek için bütün kötülüklerin kaynağı olan nefis ile mücadele etmektir. Bu uygulamadan maksat, nefsin şehevî arzularını kırmaktır. Nefis ile yapılan bu mücadelede başarılı olmak ve manevî bir olgunluğa ulaşmak için insanın nefsini yeme-içme, konuşma ve uyku konusunda riyazet ile eğitmesi gerekir. Manevî olgunluğa ulaşmak isteyen insan; yeme-içme konusunda asgari sınır ve helal ölçüsüne, konuşması gerektiğinde konuşma âdâbına ve uykusunu kontrol etmeye dikkat etmelidir. Bilindiği gibi bu ibadetlerden amaç, insanı
iman ve ahlâk yönünden olgunlaştırmakla birlikte, asıl onun iradesini
kuvvetlendirmektir.
Toprağın karanlık ve sıkıcı karnında beklemeden yeşermeyen
daneler gibi, kuyunun kahrını çekmeden Yusuf olunmağı gibi,
Nemrud'un ateşiyle imtihan edilmeden Halil sıfatına nail olunmadı-ğı gibi, Firavun‟un zulmüne başkaldırmadan Ben-i İsrail‟e Nil ırmağının yol vermeyişi gibi dervişin kemal yolculuğunda fedakarlık, sebat ve gayret olmadan vuslata ermesi kolay değildir.